Endokrinoloji bölümü vücutta temel yaşamsal faaliyetlerin devamlılığının sağlanabilmesi için gerekli olan hormonlara odaklanmış bir tıp branşıdır. Hormonlar bizim herşeyimizdir. Vücut sıcaklığımızı, o anki stresimizi, ruh halimizi, büyümemizi ve gelişmemizi hepsini hormonlar kontrol eder. Bu hormonlar ilgili yerlerden az ya da fazla salındığında ortaya çıkan hastalıklarda endokrinoloji ilgi alanı içindedir. Bu bölümde uzmanlığını alan hekimlere endokrinolog adı verilir. Endokrinoloji doktoru veya endokrinoloji uzmanı olarak bilinen endokrinologlar 6 yıllık tıp eğitimi sonrası 4 yıllık dahiliye uzmanlık eğitimi alırlar. Ardından 3 yıllık endokrinoloji yan dal eğitimi alırlar. Dolayısıyla 13 yıllık bir eğitimin ardından bu ünvanı almaya hak kazanırlar. Peki endokrinoloji doktoru hangi hastalıklara bakar?
Endokrinolog Nedir? Ne Yaparlar?
Endokrinoloji uzmanı olarak isimlendirilen bu bölümün doktorları endokrin sistem ve bu sistemin hastalıklarıyla ilgilenen tıp fakültesi mezunu doktorlarıdır. Endokrin sistemin hastalıklarını teşhis edip tedavilerini düzenlerler.
Endokrinoloji Nedir?
Endokrinoloji temel olarak vücudumuzda birçok hayati fonksiyonun sorunsuz çalışabilmesi ve kontrol altında tutulabilmesini sağlayan hormonlar ile ilgilenen bir tıp disiplinidir. Vücutta yer alan ve hormon salgılayan tüm organlar bu bölümün ilgi alanı içerisindedir. Temel olarak hormonlar vücudumuzda beş ana konuya ciddi etki ederler.
Vücudumuzda Hormonların Yönettiği Sistemler
1. Metabolizma Sistemi
2. Solunum Sistemi
3. Büyüme Sistemi
4. Üreme Sistemi
5. Hareket Sistemi
Genel olarak hormon salgılayan yapılar tiroid bezleri, pankreas, böbrek üstü bezleri, paratirodi bezleri, testisler, yumurtalıklar, hipofiz ve hipotalamus bezleridir. Bu bezlerde hormon eksik ya da fazla salınması endokrinoloji bölümünün baktığı hastalıkların görülmesine sebebiyet verir. O halde endokrinoloji uzmanı hangi hastalıklarla ilgilenir? Hemen konumuza geçelim.
Endokrinolog Kimdir? Ne İş yapar?
Endokrinolog temelde hormonlarda ortaya çıkan dengesizlikleri ve gelişen endokrin sistem bozukluklarını tedavi eden uzman tıp doktorudur. Türkiye’de 6 yıllık tıp eğitimi ardından 4 yıllık uzmanlık eğitimi ve sonrasında 3 yıllık yan dal eğitimi ile endokrinoloji uzmanlığı rozetini alırlar.
Hormonlar vücutta endokrin bezler tarafından salgılanır ve dağılırlar. Her bir hormonun kendine özgü ve farklı görevleri bulunmaktadır. Vücudun büyüme ve gelişmesine etki ederler ve çeşitli fonksiyonların sürdürülmesini sağlarlar.
Endokrin Sistem Organları Hangileridir?
Endokrinoloji bölümü hormonlarla, hormonları üreten organlar ve hastalıklarıyla ilgilenen bir tıp disiplinidir. Hormonların etki tipleri çok farklı ve çeşitlidir. Örneğin bazı hormonlar büyümeyi kontrol altında tutarken bazıları vücut sıcaklığını kontrol altında tutmaya ayarlıdır. Alt tarafta hormon salgılayan yapılar ve bezleri göreceksiniz. Üzerine tıklayarak detaylı bilgiler edinebilirsiniz.
1. Tiroid Bezi
Görünüm olarak kelebek şeklinde olan vücutta büyüme ve gelişmeyi etkileyen önemli bir bezdir.
2. Epifiz Bezi
Beyin bölgesinde yer alan ve genellikle uyku ile ilişkili durumları ayarlayan bir bezdir.
3. Paratiroid Bezi
Boyun bölgesi seviyesinde yer alan ve kalsiyum seviyelerinin kontrol altında tutulmasına katkıda bulunan 4 parçalı bezdir.
4. Hipotalamus Bezi
Beyin bölgesinin en alt kısmında yer alarak açlık ve tokluk ile ilgili hisleri düzenleyen önemli bir bezdir.
5. Adrenal bez
Böbrek üstü bezi olarak ta bilinen bu bezler stres ve seks ile ilişkili durumları düzenler.
6. Testisler
Sperm üretimi ile neslin evamlılığına katkı sağlarlar
7. Yumurtalıklar
Kadınlarda bulunur ve neslin devamlılığına katkı sağlar.
8. Hipofiz Bezi
Büyüklük olarak bezelye tanesi kadar olan ve diğer tüm hormonların düzenlenmesinden sorumlu olan bezdir.
9. Pankreas
İnsülin üretimi sağlayarak kan şekeri düzeyini kontrol altında tutan bir organdır.
10. Timus Bezi
Çocukluk dönemlerinde bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlayan salgılar üreten bezdir.
Endokrinoloji Hangi Hastalıklara Bakar?
Endokrinoloji bölümü neye bakar sorusu çok sık olarak sorulmakla birlikte tam ve net bir cevabı bulunmamaktadır. Çoğu hastalıkta diğer tıp branşları ile birlikte çalışır. İşte endokrinolojinin ilgilendiği hastalıklar:
- Akromegali : Normalden fazla büyüme ile giden bir hastalıktır.
- Diyabetes Mellitus : Şeker hastalığı. Endokrinolojik hastalıklar arasından en sık görülenlerden biridir.
- Addison Hastalığı : Adrenal bezlerin yetmezliği ile seyreden bir hastalıktır.
- Tiroid Kanseri
- Graves Hastalığı : Tiroid hormonunun aşırı üretilmesi giden bir hastalıktır.
- Hashimoto Tiroiditi
- Büyüme Hormonu Bozuklukları
- Hipertiroidi
- Hipotiroidi
- Menopoz
- Osteoporoz
- Feokromasitoma
- Polikistik Over Sendromu
- Multipl Endokrin Neoplazi
- Aşırı Tüylenme Sorunları
- Kısırlık Problemleri
- Büyüme Sorunları
- Obezite ve Kilo Problemleri
- Boy Kısalığı
Endokrinoloji bölümünün baktığı birçok hastalığa dahiliye bölümü doktorları da bakmaktadır. Türkiye’de bazı şehirlerde endokrinoloji bölümü hekimleri bulunmamaktadır. Bu gibi endokrinologlara ulaşılamaz olduğu durumlarda bahsettiğim hastalıklara dahiliye doktorları bakacaktır. Hemen dahiliye bölümünün baktığı hastalıklar hakkında bilgi almak için alttaki butona tıklayınız.
Endokrinoloji Bölümü Neye Bakar?
Genelde hastalar aile hekimleri tarafından bir endokrinoloji uzmanına yönlendirilirler. Peki hangi durumlarda endokrinoloji doktoruna gitmeliyiz? İşte o durumlar:
- Şeker hastasıysanız
- Kan tahlillerinizde tiroid değerlerinizde bozukluk çıktıysa
- Kemiklerinizde kırılganlık durumu geliştiyse
- Adet düzensizliği durumu varsa
- Boy kısalığı varsa
- Saç dökülmesi varsa
- Meme büyümesi görülüyorsa
Endokrinoloji Hangi Tahlilleri İster?
Endokrinoloji bölümü bir önceki başlıkta belirttiğim hastalıkları teşhis, tedavi ve takip edebilmek için bazı kan testlerini yapmaktadır. Bu kan testleri bazen tanı koyulmasını bazen tedavinin yolunda gidip gitmediğini bazen de sorunun devam edip etmediğinin saptanması için kullanılırlar.
Hemogram, ACTH, ADH, Kalsitonin, Kalsiyum, Östrojen, FSH, GH, HCG, IGF, LH, Prolaktin, PTH, SHBG, T3, T4, TSH, B-HCG, Kreatinin gibi kan testi değerleri endokrinolojik hastalıkların tanısında ve tedavisinde kullanılan tahlillerden bazılarıdır.
Eğer endokrinolojinin baktığı hastalıklar ile ilgili aklınıza takılan bir durum varsa alt tarafta yer alan yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım. Yorumlarınızı bekliyorum 🙂
Kaynakça:
- What is endocrinology? | Society for Endocrinology Erişim tarihi: 06.09.2021
- All Endocrine Disorders (endocrineweb.com) Erişim Tartihi: 06.09.2021
- What Diseases Does an Endocrinologist Treat? (medicinenet.com) Erişim Tarihi: 22.09.2021
(Bu yazı ilk defa 3 Ocak 2018 tarihinde yazılmıştır. Ardından 26 Kasım 2020, 22 Eylül 2021 tarihinde güncellenmiştir.)
Hocam ben Nilgün. Dilimde değil dilimde yanlış yazdım
Hocam ağzımın içi yanıyor üç aydır devam ediyor. Şeker hastasıyım. Dilimde enfeksiyon vardı hepsini çektirdim. Altta bir enfekte var onuda çektireceğim. Kime gittiyse şekerden diyor. Lütfen bir çözüm.
Merhabalar hocam 17 yaşındaki kızımda adet düzensizliği var hormonlarında sorun olduğunu düşünüyoruz
Hocam kızım 13 yaşında boy gelişiminin kapanıp kapanmadığını çocuk doktorumu yoksa ortopedi uzmanımı bilir film yada tahlillerlemi bilinir
Merhabalar Dilek Hanım, öncelikle geçmiş olsun.
Öncelikle çocuk hekimine muayene olmalısınız. Ardından ortopedi bölümüne yönlendirileceksiniz.
Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.
merhaba hocam göğüs gelişmemesi sorunu için hangi bölümle irtibata geçeceğim ?
Merhabalar Ayşe Hanım, öncelikle geçmiş olsun.
Göğüs gelişmemesinden kastınızın ne olduğunu tam anlayamadım. Meme büyütme ya da göğüsün hiç gelişmemesi durumu mu söz konusudur? Açıklayabilirseniz yönlendirme yapacağım.
Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.
Merhaba Kızım 18 yaşında boy kısalığı var bunun için endokrinolojiye mi gitmemiz gerek şimdiden teşekkürler
Merhabalar Güler Hanım, öncelikle geçmiş olsun.
Boy kısalığı şikayeti için öncelikle genel dahiliye polikliniğine gidebilirsiniz. Gerekli görülürse ve hormonal nedenlere bağlanırsa endokrinolojiye yönlendirilirsiniz. Eğer ilk etapta fikir edinmek isterseniz aile hekiminize muayene olabilirsiniz.
Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.
merhaba yeğenimin boy kısalığı var.17 yaşında bununla ılgılı cocuk endokrılojıye mı gıtmemız lazım.cevaplarsanız sevınırım simdıden tesekkur ederım.
Merhabalar Nazan Hanım, öncelikle geçmiş olsun.
Bu tip durumlar için genellikle pediatri bölümü hekimleri ilgilenir. Çocuk endokrinoloji bölümü gerçekten yaşına göre boy kısalığı mevcutsa doğru seçim olacaktır.
Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.