En Kapsamlı BASO Rehberi

BASO, vücudumuzda zararlı olarak tanımlanan mikroorganizmaların temizlenebilmesi için çalışan beyaz kan hücrelerinden biridir. Bu yazımda bazofil yani baso nedir, baso yüksekliği ve baso düşüklüğü hakkında genel bilgiler verirken diğer yandan baso değeri kaç olmalı, basofil nedir kan tahlili gibi sorulara cevaplar vereceğim. Haydi yazımıza geçelim.

BASO Nedir? Ne Anlama Gelir?

Kanda bulunan beyaz kan hücre (akyuvarlar) türlerinden biri olan Baso (Bazofiller) diğer akyuvar türlerinin aksine kanda yaklaşık olarak %0.4 ila %1 arası değerlerde bulunan bir beyaz kan hücre grubudur. Bazofiller ve diğer kan hücrelerinin ana görevi; kandaki kötücül organizmaların temizlenmesi, besin değeri yüksek gıdaların kana takviyesi ve enfeksiyonlara karşı vücudu savunmak olarak nitelendirilebilir. Kanda yer alan zararlı hücreleri yiyerek savaş veren Baso hücreleri, bu sayede vücudu tehdit eden enfeksiyonların ortadan kaldırılmasını ve kanın temizlenmesini sağlarlar.

Baso testi nedir? – Baso testi kan alınıp hemogram çalışılarak tespit edilir.

Bazofil kaç çekirdeklidir? – Bazofiller 14-16 µm çapındadırlar ve iki lobu olan bir çekirdek içerirler.

Bazofil görevi nedir ya da baso ne işe yarar? – Bazofiller temel olarak vücutta savunmada yer alan savaşçı hücrelerdir.

Baso hücresi ile birlikte kanda toplamda beş adet beyaz kan hücresi bulunmaktadır: Monosit, Eozinofil, Nötrofil ve Lenfosit isimli beyaz kan hücreleridir.

BASO Normal Değerleri (Referans Aralığı)

Baso beyaz kan hücresinin kandaki “normal” ya da “sağlıklı” olarak tanımlanabilecek referans aralığı %0.4 ila %1 olarak saptanmıştır. Diğer beyaz kan hücrelerine kıyasla en az seviyeye sahip akyuvar olarak bilinmektedir.

Normal ya da sağlıklı bir bireyin 1 mikrolitre kanında 200’den az hücreye sahiptirler. Fakat referans aralığı verilerine bakıldığında bu sayı normal değerlerde ortalama olarak 190 ila 200 arası küçük değişkenler göstermekle birlikte benzer hücre sayıları göstermektedir. Yetişkinlere kıyasla küçük bebeklerde ve çocukların kanlarında yer alan Baso seviyesi daha fazladır. Bebeklerde ise çocuklara kıyasla Baso seviyesi yaklaşık iki katı oranda gözlemlenmektedir.

BASO değeri kaç olmalı? – Sağlıklı yetişkin bir bireyde mikrolitre kanda 0 ile 300 bazofil normal kabul edilmektedir.

Bebek ve çocukların gelişimiyle birlikte yetişkin yaşlara ulaştıklarında bu seviye 190 ila 200 bandında seyretmektedir. Kanda normal değer olarak kabul gören 200 Baso seviyesinin bazı hastalıklara bağlı olarak 2000’li seviyeleri gördüğü saptanmıştır. Bu durum hayati tehlike arz etmekle birlikte 1 mikrolitre kanda saptanabilecek 300 üzeri Baso seviyesi de tehlikeli olarak kabul edilmektedir.

Bazofil ve mast hücresi farkı nedir? – Bu iki hücrede benzer morfolojik özelliklere sahiptir. Temel olarak kontrol ettikleri mekanizmalar açısında farklılık gösterirler.

Yüksekliğin yanı sıra yine kanda oluşabilecek herhangi bir enfeksiyonel rahatsızlık ya da patolojik bir hastalık nedeniyle Baso seviyesinde düşme, genelde yetişkinlerde meydana gelirken, bebek ve çocuklarda da saptanabilen bir komplikasyondur. Hastalığın ya da enfeksiyonun türüne ve seviyesine göre Baso seviyesinin miktarı değişkenlik göstermektedir. Fakat Baso seviyesinin 20’nin altına düşmesi bir hastalığa işaret edebilir.

BASO (Bazofil) Yüksekliği

Baso kan hücreleri, kanda en az seviyede bulunan Lökosit türünden olması nedeniyle en fazla tehlike arz eden akyuvar olarak tanımlanabilir. Vücutta ya da kanda meydana gelen enfeksiyon, Baso seviyesinin yükselmesini tetiklerken, kanser gibi ölümcül ve hayati hastalıklar da yükselme etkenleri arasında en yaygın faktör olarak yer almaktadır.

Enfeksiyonel ya da kanser gibi hayati faktörlerin yanı sıra çok çeşitli nedenleri bulunan Baso yükselmesinin en çok karşılaşılan nedenlerinden bahsedelim. İşte baso değeri neden yükselir? Bazofil hangi durumlarda artar?

• Herhangi bir nedenle alınan dalak eksikliği
• Beslenme alışkanlığı ya da bir hastalık nedeniyle yaşanan demir eksikliği
• Bağışıklık sisteminde meydana gelen kanser vakaları
• Bronşit, soğuk algınlığı ve suçiçeği başta olmak üzere birçok viral enfeksiyon
• Hemolitik Anemi
• Östrojen hormonunun normal değerlerin üstüne çıkması
• Bağırsak iltihabı
• Kronik cilt iltihapları ve hastalıkları
• Sinüzit
• Alerjik hastalıklar

Bazofil yüksekliği nasıl düşürülür? – Baso seviyesinde yaşanan yükselme ve düşüşler, hastalığın ya da vücudun maruz kaldığı enfeksiyona bağlı olarak değişkenlik göstermekle birlikte, tespit edilecek kaynağa göre tedavi şekli belirlenir.

BASO (Bazofil) Düşüklüğü

Sağlıklı bir bireyde Baso seviyesi 190 ila 200 bandında seyrederken, olası bir hastalığın ya da enfeksiyonun ortaya çıkması durumunda bu veriler hastalığın türüne ve seviyesine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Fakat saptanabilecek olan rakamsal değerler, yine hastalığın türüne ve nedenlerine bağlı olarak değişmektedir.

Peki, Baso seviyesinin düşüklüğüne neden olan en yaygın nedenler nelerdir? Baso düşüklüğü neden olur?

• Akut enfeksiyon
• Kortizon ilaç kullanımı
• Tiroid bezlerinin normalden daha hızlı ve fazla çalışması
• Yumurtlama dönemindeki hormonal farklılıklar
• Gebelik süreci ve bu süreçteki hormonal değişimler
• Yoğun stres

Bazofil nasıl yükseltilir? – Yükselme vakalarında olduğu gibi, Baso seviyesinde yaşanan düşüşlerde de rahatsızlığın nedeninin saptanması ve kaynağın tespit edilmesi durumunda tedavi yöntemi belirlenmektedir.

BASO (Bazofil) Testi Neden Yapılır?

Yeni doğan bebeklerde ve çocuklarda yapılan kan testlerinde mevcut bir yöntem olarak başvurulan Baso testi, yetişkinlerin genel kan değerleri, kanda yer alabilecek hastalıkların tespiti, Baso düşüklüğü ya da Baso yüksekliği kaynaklı bir hastalığın olup olamayacağının tespiti için yapılmaktadır.

Bazofil aktivasyon testi nedir? – Bu test histamin ve benzeri maddeler kullanılarak bazofil degranülasyonunu ölçen geleneksel yöntemlerin yerini alan bir testtir.

Bazofil fagositoz yapar mı? – Bazofiller diğer beyaz kan hücresi olan eozinofiller ve nötrofillere göre fagositoz yönüyle ayrılırlar. Baso birimleri fagositoz yapmazlar.

Hastanın şikâyetleri doğrultusunda şüphe duyulması durumunda başvurulacak bir test olmasının yanı sıra uzman doktorun kandaki verileri incelemesinin ardından şüphe duyduğu olası bir hastalığın tespiti için de yapabileceği bir test olarak tanımlanabilir.

BASO (Bazofil) Testi Nasıl Yapılır?

Baso testi, olası bir hastalığın şüphe duyulduğu hastadan alınan kan örneği ile yapılır. Alınan kanda Tam Kan Sayımı adı verilen bir yöntem ile yapılacak olan incelemeler sonrası beyaz kan hücreleri incelenirken, Baso seviyesinin de tespiti yapılmaktadır.

Bazofil oranı nedir? – Bazofil sayısı ile oranı aynı şey değildir. Bazofil oranı bazofil miktarının diğer beyaz kan hücrelerine göre değerlendirilmesi sonucu bulunur.

BASO (Bazofil) Testi İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Baso seviyesinin tespiti için uygulanacak olan Baso testi, birçok farklı bölümde yapılabilir. Hangi bölümde yapılacağı hastanın şikayetleri ile doğrudan ilişkilidir. Öğrneğin hasta şikayetleri için aile hekimine gittiyse aile hekimi istem yapabilir ya da dahiliye bölümüne muayeneye gidildiyse dahiliye hekimi yapabilir.

Referanslar:

1. Basophil (yale.edu)
2. Blood: The Histology Guide (leeds.ac.uk)

Merak ettiklerinizi, tahlil sonuçlarınızı ve eklemek istediklerinizi konu altındaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.

(Bu yazı ilk defa 27 Mart 2018 tarihinde yazılmıştır. Ardından 17 Temmuz 2021 tarihinde güncellenmiştir.)