Tibia tüberkülünün apofizitinin yaralanması olarak bilinen Osgood Schlatter Hastalığı, iskelet sisteminin tam olarak olgunlaşma göstermediği ve genellikle sporla ilgilenen popülasyonlarda görülen bir hastalıktır. Ön diz bölgesi ağrılarının en sık görülen sebeplerinden bir tanesidir. Bu yazımda Osgood Schlatter Hastalığı’ndan OSH olarak kısaltacağım. Ayrıca diğer adı “Tibial Tüberkül Apofiziti” dir. Haydi yazımıza başlayalım.
Osgood Schlatter Hastalığı Nedir?
Osgood Schlatter Hastalığı, genellikle dizi tutan kas ve tendonların etkilendiği, etkilenen bölgede kitleyle giden çocukluk çağı hastalığıdır. Diz eklemi yangısı görülür.
Ergenlik dönemindeki 10-15 yaşındaki çocuklarda ve sporcularda sık görülme eğilimindedir. Erkeklerde daha fazla görülmektedir. Ayrıca kaynak kısmında belirttiğim linkten ulaşabileceğiniz Mayoclinic verilerine göre her 5 genç atletten bir tanesinde Osgood Schlatter görülmektedir. (Kaynak No:1)
OSH, tuberositas tibia bölgesinde sinsi olarak başlangıç gösterir ve kendini sınırlama eğilimi gösterir. Kendini sınırlama spor aktivitelerine sekonder olarak bozulabilir ve şikayetler ortaya çıkar.
Hastalığı Kim Tanımlamıştır?
1903 senesinde 1873 doğumlu Robert Osgood ve 1864 doğumlu Carl Schlatter tarafından tanımlanmıştır. Robert Osgood Amerikalı, Carl Schlatter ise İsviçreli ortopedi cerrahlarıdır. (Kaynak No:5)
Temel olarak OSH iyi huylu bir rahatsızlıktır ancak bazı durumlarda spordan tamamen uzaklaşmaya sebebiyet verebilir. Giderek progresyon gösteren kronik bir süreçtir.
Osgood Schlatter Hastalığı Neden Olur?
Dizde tuberositas tibia adını verdiğimiz bölgede kemik büyüme tabakası bulunmaktadır. Sık hareket eden çocuk veya sporcularda bu bölge tahriş olur. Bu ve bunun neticesinde gelişen semptomlar topluluğu Osgood Schlatter’e neden olur.
OSH Hangi Sporlarda Görülür?
Ağrılı ve kronik bir hastalık olan OSH, iskelet sisteminin tam olarak olgunlaşmaması gibi etkenlerin varlığında şiddetlenir. Bu hastalık ile ilişkili olduğu bilinen sporlar şunlardır:
- Futbol
- Basketbol
- Jimnastik içeren sporlar
- Koşu
- Voleybol
Bu sporların yapılması kontrolsüz OSH varlığından ciddi sağlık sorunlarına sebebiyet verebilir.
Patellar Tendonun Yapısı Nasıldır?
Patellar tendon temel olarak tibianın tüberkül bölgesinde yapışır ve kıkırdak özellik gösterir. Çocuklarda 10 yaşından sonra bu kıkırdak yapılarda kemikleşme görülür. Kız çocuklarda 12 ile 14 yaşında kemikleşme olurken erkek çocuklarda ise 12 yaşından sonra görülür.
Diz Anatomisi ve OSH
Tibial tüberkül adını verdiğimiz OSH’e neden olan kemik adacığı, tibia kemiğinin ön yüzü boyunca bulunan ve kondillerin distalinde yer alan bir yapıdır. Aşağıdaki resimde detaylıca inceleyebilirsiniz.
OSH Risk Faktörleri Nelerdir?
- Erkek cinsiyet olması (Kadınlarda görülme sıklığı daha düşüktür.)
- Erkekler için 12-15 yaş
- Kızlarda 8 – 12 yaş
- İskelet sisteminde ani büyümeler
- Atlama veya hızlı yapılan tekrarlayan hareketlerin varlığı
Osgood Schlatter Hastalığı’nın Belirtileri
Yukarıda bahsettiğimiz tahriş olan bölgede oluşan kitle OS hastalığının temel bulgularından birisidir. Buna ek olarak dizlerde ve bacaklarda yoğun bir şekilde ağrı görülür. Merdiven çıkarken ve koşarken yine bu bölgelerde ağrı olur. Ayrıcı tibia kemiği üzerinde ödem görülebilir. Özetle OSH belirtileri şunlardır:
- Dizde ağrı
- Dizde şişlik
- Dizde hassasiyet
- Uyluk bölgesinde gerginleşmiş kaslar
2022 itibariyle OSH, büyümekte olan genç bireylerde görülen diz ağrısı şikayetinin en yaygın görülen nedenlerinden bir tanesi olma özelliğini korumaktadır. Hastalığın görüldüğü çoğu bireyde yalnızca bir dizde bahsi geçen şikayetler görülürken bazı bireylerde ise her iki dizde görülür.
Diz Ağrısı Geçtikten Sonra Tekrar Başlar mı?
Diz ağrısı şikayeti OSH’nin en temel problemlerinden biridir. Gerekli tedaviler uygulandıktan sonra toparlama gösterir ancak döngüsel bir problem olduğu için iskelet sistemi olgunlaşıncaya kadar bu durum devam eder. Bir dönem iyiyken bir dönem kötüleşebilir.
Osgood Schlatter Hastalığı Teşhisi
Hastalar genelde sağlam bir şekilde yapılmış fizik muayene sonucunda tanı alacaklardır. Yukarıda bahsettiğimiz bulguların varlığı doktoru, Osgood Schlatter hastalığından şüphelenmeye itecektir.
Genelde çocuk hekimlerinden veya ortopedi doktorlarından randevu alan hastaların ilk olarak kapsamlı bir diz muayenesi yapılır. Bu aşamada genel sağlık bilgileri ve dizin durumu konuşulup, tartışılır. Ağrılı olduğu söylenen bölgeye hekiminiz bastıracaktır. Tepkinizi ve iç kemik hissiyatını alacaktır.
Ek olarak hastanın yürümesini, koşmasını veya zıplamasını isteyebilir. Bu sayede hareket kısıtlılıklarını tespit edecek ve OSH açısından taramaya devam edecektir.
Tüm bunlardan sonra gerekli görmesi halinde röntgen yani direk grafi isteyecektir. Direk grafi de kemik çıkıntıyı tespit ederse OSH teşhisine yaklaşacaktır.
Osgood Schlatter Hastalığı’nın Tedavi Süreci
Çocuklarda sıkça görülen bu hastalık genelde zamanla kendi kendine iyileşmektedir. Çocuk gelişimini tamamladıkça kemikte gelişecek ve sertleşecektir. Rutin osgood schlatter tedavisi semptomatiktir. Yani kitlenin olduğu bölgeye buz uygulanması, ağrı kesiciler verilmesi, egzersizin sınırlandırılması, fizik tedavi programları ile tedavi edilir. Bazı ileri vakalarda uzun süreli istirahat verilebilir.
Dizdeki Şişlik Geçer mi?
Diz bölgesinde oluşan ve dışarıdan görünerek rahatsızlık veren şişlik, yapılan tedavilerle beraber yangı azaldıkça düzelme gösterecektir. Bu şekilde dizlerin hafif şiş görüntüsü genelde her zaman görünecektir. İlerleyen yaşlarda eğilip kalkmada sorunlar ortaya çıkabilecektir.
Temel amaç diz bölgesinde oluşan ağrı ve şişliği azaltmaya yöneliktir. Bunun için temel olarak yapılması gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Esneme sağlayan egzersizler
- İlgili bölgeye buz uygulaması
- Steroid özellik göstermeyen anti inflamatuar ilaçlar
Uzun Vadede Ne Yapılabilir?
OSH’nın en güzel yanlarından bir tanesi olguların yüzde 95’inden fazlasında iskelet sistemi olgunlaşmaya başladıktan sonra kendini sınırlayan bir hastalık olmasıdır. Olgunlaşma tamamlandığından genellikle progresif özellik göstermeyecektir.
Bu kemik doku ya da kemik adası olarak isimlendirilen çıkıntı iskelet dokusu olgunluğa erişince ameliyat ile çıkarılabilir ya da eksize edilir.
Aşağıda Osgood Schlatter ile ilgili detaylı bir video bulunmaktadır. İzlemeniz önerilir :
Şok Dalgası Tedavisi
Ekstrakorporeal şok dalgası tedavi henüz bilinirliği çok olmayan ancak hakkında çok fazla kanıt bulunmayan bir tedavi biçimidir. Henüz OSH tedavisinde kullanılması tartışılmaktadır.
Bu tedaviyle ilişkili bilimsel yayına ulaşmak için hemen buraya tıklayınız.
OSH Komplikasyonları Nelerdir?
Osgood Schlatter Hastalığı’nın komplikasyonları görülebilir. Oldukça nadir olarak görülse de kronik ağrı ve lokalize şişlik durumu yapabilir.
Hastalığın tüm semptomları bir bir düzelse bile diz bölgesinde kemik adacığı ya da yumru kalabilir. Bu yumru yaşam boyunca kalsa dahi diz fonksiyonunu çok etkilemez.
Osgood Schlatter Hastalığı Egzersizleri
OSH için egzersiz terapisinin önemi çok büyüktür. Dönemsel olarak belirtiler şiddetlendiğinden egzersiz yapmaktan ziyade egzersizi sürekli yapmak çok daha faydalı olmaktadır. Bu noktada hangi egzersizleri nasıl yapacağınızı anlatan videoyu aşağıya bırakıyorum. Mutlaka izleyip bu egzersizleri kendinizi zorlamadan yapmaya çalışınız ancak bunu doktorunuza muayene olduktan sonra ve önermesi halinde yapınız.
Kaynakça:
- Osgood-Schlatter disease – Symptoms and causes – Mayo Clinic Erişim Tarihi: 18.08.2016
- Osgood–Schlatter disease – Wikipedia Erişim Tarihi: 18.08.2016
- Osgood Schlatter Disease – StatPearls – NCBI Bookshelf (nih.gov) Erişim Tarihi: 26.01.2022
- Osgood-Schlatter’s Disease (Tibial Tubercle Apophysitis) (wustl.edu) Erişim Tarihi: 26.01.2022
- Osgood-Schlatter Disease: Background, Etiology, Epidemiology (medscape.com) Erişim Tarihi: 26.01.2022
Merak ettiklerinizi konu altındaki yorum kısmından sorabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım. Yorumlarınızı bekliyorum.
(Bu yazı ilk defa 18 Ağustos 2016 tarihinde yazılmıştır. Ardından 26 Ocak 2022 tarihinde güncellenmiştir.)
