HDL, yüksek dansiteli lipoprotein kelimesinin baş harflerinin birleştirilmesi yoluyla isimlendirilmiştir. Halk arasında iyi kolesterol olarak bilinir. Bunun tıbbi açıklaması ise kötü kolesterolün HDL sayesinde vücuttan uzaklaştırılıyor olmasıdır. Yapılan çalışmalar HDL kolesterolün kalp hastalıklarının ortaya çıkması riskini azalttığını net bir biçimde göstermiştir. Sizde bu yazı ile beraber HDL kolesterol seviyeleri hakkında can alıcı bilgilere sahip olacaksınız. Haydi devam edelim.
İnsanlar bir rahatsızlıkları için hekimlerine giderler ve hekimleri çoğu zaman birçok test yapar. Bu testlerden bir tanesi de HDL kolesterol testidir. HDL vücuttaki yağ moleküllerinin gerekli bölümlere taşınmasını sağlayan bir parçacıktır. Yüksek yoğunluklu protein olarak adlandırılmasının sebebi diğer lipidlere göre en yüksek protien oranına sahip olmasından kaynaklanır. (Kaynak)
Karaciğerde üretilen HDL, oksidasyon ve inflamasyonun azaltılmasında , hücre ve immün fonksiyonun iyileştirilmesinde, insülin duyarlılığının artırılmasında ve nörodejeneratif hastalıklara karşı korunmada oldukça önemli roller üstlenmektedir. Karaciğerd eüretildikten sonra görevini tamamlayan HDL kolesterol ince bağırsaklar tarafından emilir ve karaciğere geri gönderilir.
Kolesterol Çeşitleri
HDL, damarlarımızda dolaşan protein ve lipit yapıda bir moleküldür. Diğerleri ise düşük yoğunluklu lipoprotein yani LDL, çok düşük yoğunluklu protein yani VLDL ve trgiliseritlerdir.
Temel olarak LDL vücutta kolesterolü çeşitli organlarda kullanılması için taşır, HDL kullanılmayan kolesterolü alır ve karaciğere geri döndürür. VLDL ise karaciğerde yapılır ve kan dolaşımındaki LDL’ye dönüşür.
Trigliseritler vücutta bulunan temel yağ türlerinden biridir ve kalp hastalığı ve diyabet gibi birçok hastalık ile doğrudan ilişkilidir.
HDL Normal Değer Aralığı
Laboratuvardan laboratuvara değişebilmekle beraber sağlıklı bir vücut için önerilen HDL normal değerleri aşağıdaki gibidir. (Kaynak)
| Erkeklerde | 40mg / dL |
| Kadınlarda | 50mg / dL |
HDL kolesterol miktarının artması kalp hastalıklarına karşı koruyucu etki göstermektedir. Tam tersi HDL seviyelerinde düşüklük ise diyabet ve metabolik sendromların oluşumuna zemin hazırlamaktadır.
Yakın zamanda kalp krizi geçiren 767 diyabet hastalığı olmayan hastayı kapsayan bir çalışmada, yüksek düzeyde HDL’si olan hastaların, yüksek düzeyde inflamatuar protein ve C-reaktif proteini varlığında kardiyovasküler hastalık riskinin arttığı görülmüştür. (Kaynak)
HDL Kolesterol Neden Düşer?
Genetik Koşullar
ApoA-1 ya da Apolipoprotein A1, HDL maddesinin temel bileşenlerinden bir tanesidir. ApoA-1 genini kodlayan genlerde ortaya çıkacak bir mutasyon ya da bozukluk, düşük seviyelerde HDL kolesterol üretimi ile sonuçlanacaktır. HDL seviyelerinin düşük olması ise doğrudan artmış kalphastalığı riski anlamı taşımaktadır.
CERP proteini kolesterolün taşınmasında sorumludur ve vücut boyunca kolesterole eşilik eder. ABCA1 genindeki meydana gelen mutasyonlar düşük HDL kolesterol olan bireylerin % 5 ile % 21.4’ünde bulunur.
Lesitin kolesterol açil transferaz ya da farklı bir deyişle LCAT, HDL ve LDL gibi lipoproteinlerin oluşumunda rol oynayan temel bir proteindir. LCAT’deki şiddetli mutasyonlar Ailesel LCAT Eksikliği Hastalığı’na neden olmaktadır.
Ailesel LCAT eksikliği hastalığı olan hastalarda HDL düzeylerinde % 70 ile %80 azalma gözlenmiştir. Çeşitli etnik gruplarla ilgili birçok çalışma yapılmış ve düşük HDL’li kişilerin % 2 ile %25’inde LCAT geninde mutasyon saptanmıştır.(Kaynak)
Suni Trans Yağların Tüketilmesi
Margarin ve birçok diğer işlenmiş gıdada bulunan trans yağlar sağlığın baş düşmanlarından birisidir. 27 genç kadının katıldığı bir çalışmada yapay olarak üretilmiş trans yağların insan sağlığını ciddi derecelerde bozduğu gözlemleniyor. (Kaynak)
Yine 40 kişi üzerinde yapılan farklı bir çalışmada endüstriyel olarak üretilen mono doymamış trans yağ asitleri ile doğal yağlar karşılaştırılmış ve endüstriyel olarak üretilen yağları tüketen kadınlarda HDL düzeylerinin daha düşük olduğu bulunmuştur.
Sigara İçilmesi
Sigara içiminin kalp hastalığı için önlenebilir bir risk faktörü olduğu günümüzde inkar edilemez bir şekilde kanıtlanmıştır. Uzun yıllar boyunca sigara tüketen bireylerde HDL seviyelerinin düşük olduğu ve doğal olarak kalp hastalıklarına daha müsait oldukları bilinmektedir.
Sigara dumanı HDL moleküllerine doğrudan zarar vermektedir. Zarar gören HDl molekülleri işlev göremez hale gelir ve kalp sağlığını koruyucu özelliklerini gösteremezler.
HDL Kolesterol Nasıl Arttırılır?
Zeytin Yağı Kullanın
Çok sayıda yapılan bilimsel çalışmada zeytinyağı kullanımının HDL kolesterol seviyelerini arttırdığı saptanmıştır. Zeytinyağının içinde bulunan ve kalbi koruyucu etkisi olan polifenol adı verilen bir madde aynı zamanda antioksidan özellik gösterir.
Zeytinyağı aynı zamanda HDL’nin daha iyi bir biçimde kolesterol taşımasını sağlamaktadır. 26 adet gönüllü katılımcının olduğu bir çalışmada günlük 25 ml zeytinyağı tüketiminin ABCA1 ve ABCG1 proteinlerinin üretimini artırarak kolesterol taşınmasını kolaylaştırdığı gösterilmiştir. (Kaynak)
Düzenli Yumurta Yiyin
28 kilogram ağrılığındaki bir erkek bireyde yapılan bir çalışmada düzenli olarak günlük 3 adet yumurta tüketilmesi HDL kolesterol seviyelerinde % 25’lik bir artışa neden olmaktadır. Ancak günlük 3 adet yumurta tüketimide farklı sorunlara sebebiyet verebilir.
Yine yaşlı erişkin hastalarda yapılanbaşka bir çalışmadan günde 3 adet yuurtanın sadece sarısı tüketilerek LDL artışı olmaksızın HDL artışı sağlandı ve bu artış % 5 dolaylarında idi. (Kaynak)
Karbonhidratı Sınırlı Tüketin
Karbonhidrat alımını azaltmanın ve sağülıklı bir biçimde yağ alımı yapmanın kan şekeri bozuklukları ve insülin direnci bozukluğu gibi hastalıklara iyi geldiği bilinmektedir.
Tip 2 diyabetli 115 obez erişkin ile yapılan randomize kontrollü çalışmada günde 50 gr dan daha az karbonhidrat tüketen hastalar, yüksek seviyelerde karbonhidrat tüketen hastalara göre tam 2 kat daha fazla HDL seviyesine sahip çıktılar.(Kaynak) Bu çalışmanın oldukça can alıcı sonuçları çıkmış durumda.
Antioksidan Özellikli Besinler Tüketin
Yaban mersini , böğürtlen, nar, patlıcan, kırmızı lahana ve diğer meyveler ve sebzelerin antioksidan etkileri oldukça yüksektir. Bu konuyla ilgili olarak yapılan bir çalışmada yaşlı hastalara günde 2 defa antioksidan özellikli besinler verildi. Bir süre sonra verilmeyen hastalara göre HDL kolesterol seviyelerinde % 20’lik bir artış tespit edidi.
Başka bir çalışmada ise yüksek kolesterolü olan 120 kişiye 12 hafta boyunca antioksidan takviyesi yapıldı. Ölçümler yapıldığında % 14’lük bir artış görüldü. (Kaynak)
Egzersiz Yapın
Egzersiz yapmak birçok farklı yolla HDL kolesterol seviyelerini arttırır.Bir çalışmada 12 hafta boyunca düzenli olarak dayanıklılık eğitimine tabi tutulan 18 erkekte HDL düzeylerinde anlamlı değişiklikler bulunmuştur.
Alkol Tüketimi
Bu başlık altında alkol tüketin şeklinde önerilerde bulunmayacağım ancak hafif ve orta düzeyde alkol tüketiminin HDL seviyelerini arttırdığı düşünülmektedir.
Ağır alkol tüketimi sadece kalp hastalığı riskini arttırmakla kalmaz, aynı zamanda diyabet gibi birçok hastalığı açığa çıkmasına sebebiyet verir.
2473 erkek ve 1530 kadına ait bir vaka kontrol çalışmasında alkol aldıını bildiren katılımcıların daha yüksek HDL kolesterol düzeylerine sahip olduğunu tespit edildi. (Kaynak)
HDL Kolesterol konusu hakkında merak ettiklerinizi ve eklemek istediklerinizi konu altındaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.
