Kemoterapi Kaynaklı “Periferal Nöropati” Nedir?

KEMOTERAPİ SIRASINDA VEYA SONRASINDA ELLERİNİZDE VEYA AYAKLARINIZDA UYUŞMA OLDUYSA MUTLAKA BU YAZIYI OKUYUNUZ…

Kemoterapiden Kaynaklanan Periferal Nöropati Nedir?

Periferal nöropati beyin ve omurilikten uzak olan sinirlerin hasarıdır. Bazı kemoterapi ilaçları bu hasara yol açabilir, bu durumda hastaya ‘kemoterapiden kaynaklı periferal nöropati’niz kısaca CIPN vardır denir.

CIPN semptomları nelerdir?

Hangi sinirleri tuttuğuna bağlı olarak belirtiler değişir ama en sık görülenler:

• Ağrı, yanma, karıncalaşma
• His kaybı
• Bazen ellerin ayakların yanması bazen buz gibi olduğunu hissetme
• Ellerinizle birşeyi tutmada güçlük, elinizden sık sık düşürme
• Denge problemleri yürüken bir yere takılma
• Soğuya veya sıcağa veya dokunmaya karşı hassasiyet
• Dokunma
• Kas kaybı
• Yutkunma güçlüğü
• Kabızlık
• İdrar yapmada güçlük
• Tansiyonun düşmesi veya artması
• Reflekslerin azalması

Bu belirtiler kemoterapiden başka bir sebepten de kaynaklanabilir mi?

Evet. Bu sebepler:

• Ameliyat veya ışın tedavisi
• Sinir uçlarının enfeksiyonu
• Omurilik hasarı
• Şeker hastalığı (Diyabet)
• Herpes Zoster
• Düşük vitamin B seviyesi
• Bağışıklık sistemi bozuklukları
• HIV (AIDS)
• Kan dolaşımı bozuklukları
• Kanserin kendisi (örneğin multiple myelom)

Ben bu yazımda kemoterapiden kaynaklı periferal nöropati ve tedavisine odaklanacağım sadece.

CIPN nasıl başlar?

Kemoterapi ilaçları bütün vücudu dolaşırken bazı kemoterapi ilaçları sinirlere de gider. Çoğu zaman hastalar belirtileri ayaklarında, ve daha sonra da ellerinde hissederler. Belirtiler ayak parmaklarında başlayıp, ayak bileğine ve bacaklara veya el parmak uçlarından başlayıp ellere ve oradan da kollara doğru ilerleyebilir. Genelde her iki el/kol veya her iki ayak/bacak eşit şekilde etkilenir.

CIPN kemoterapi tedavisinden sonra herhangi bir zamanda başlayabilir. Genelde kemoterapi devam ettikçe de belirtiler artar. Kısa süreli olabilir ama bazen de kalıcı olur.

CIPN riskini azaltmak için ne yapabilir doktorunuz?

Eğer CIPN giderek şiddetleniyorsa, kemoterapiyi durdurabiliyorum bazı durumlarda. Hastanın şikayetleri normale döndükten sonra da daha düşük bir dozla devam ediyorum. Kemoterapi ilaçlarının daha yavaş verilmesini söylüyorum bazen hemşirelere. Aynı dozu daha sık aralıklarla verebiliyorum (1 haftada bir yerine her hafta, hatta haftada 2-3 keze bile bölebilirim).

CIPN tedavi edilebilir mi?

Tedavi genelde ağrıyı gidermek için verilir. Kullandığımız bazı ilaçları aşağıda sıraladım:

• Kortizon hapları
• Uyuşmayı veya ağrıyı azaltan kremler (lidokain veya kapsaisin krem)
• Depresyon ilaçları (depresyonda verdiğimiz dozlardan daha düşük dozlar verilir)
• Epilepsi ilaçları
• Narkotikler, eğer ağrı çok şiddetliyse

İlaçlardan başka tedavi yöntemleri de denenebilir:

• Elektrikle sinir stimulasyonu
• Fizik tedavi
• Gevşeme/stres azaltma egzersizleri
• Akupunktur

CIPN ile başedebilmek için ne yapabilirsiniz?

• Ağrı giderici haplarınız ağrınız çok şiddetlenmeden alınız
• Çok sıcak veya çok soğuk havalardan uzak durunuz
• Çok dar ayakkabılar veya eldivenler giymeyiniz
• Alkol içmeyiniz. Sinir hasarını şiddetlendirebilir
• Eğer şeker hastası iseniz, mutlaka şekerinizin kontrol altında olması gerekir
• Ellerinizde CIPN varsa bıçak, makas veya diğer sivri aletleri kullanırken dikkatli olunuz
• Eğer ayaklarınızda CIPn varsa, mümkün olduğu kadar oturarak işlerinizi görünüz (yemek yaparken veya dişlerinizi fırçalarken bile oturarak yapınız). Biryerlere tutunarak yürüyünüz.
• Ayak bakımını ihmal etmeyiniz. Ayaklarınızda açık yara olup olmadığını kontrol ediniz. Kendi setlerinizle manikür ve pediküre gidiniz.
• Gece yürürken gece lambası ile ortamı hafif aydınlatınız.
• Ellerinizi ve ayaklarınız sıcak sudan koruyunuz. Yemek yaparken veya banyoda suyun sıcaklığını başkası kontrol edebilir.
• Kemoterapi alırken ellerinizi ve ayaklarınızı sıcak tutunuz.
• Eğer kabızlık çekiyorsanız, laksatif kullanabilirsiniz ve bol su içiniz.

---

Bu konuyla ilgili sorularınız varsa bana ulaşabilirsiniz.