HbA1c ya da Hemoglobin A1c veya 3 aylık kan şekeri ortalaması değeri özellikle şeker hastaları ve çeşitli glikoz bozuklukları olan bireylerde çok büyük önem arz eden ve bir o kadarda kıymetli bir parametredir. Bu yazımda HbA1c ne demek, HbA1c yüksekliğinde neler olur, HbA1c düşüklüğünde neler yaşanır, HbA1c normal değeri nedir gibi cevabı sıkça araştırılan soruların cevaplarını sizler için derledim. Aklınıza takılan soruları en alttaki yorum bölümünden bana sorarsanız en kısa sürede cevaplamaya çalışacağım. Haydi şimdi yazımıza geçelim.
Genel olarak HbA1c nedir sorusunun cevabına geçmeden önce belirtmek gerekir ki üç aylık kan şekeri değerinin hastalar tarafından sıkça araştırılmasının temel sebeplerinden bir tanesi şeker hastalığının üç aylık rutin kontrollerinde bakılan en önemli parametre olmasındandır. O halde HbA1c ne demek hemen açıklayalım.
Öncelikle Hba1c neden önemli?
Çünkü hastaların 90 günlük kan şekeri gidişatı hakkında fikir veren bir parametredir. Genel glisemik kontrolün bir göstergesidir.
İçerik Başlıkları
HbA1c Nedir?
HbA1c, üç aylık kan şekeri değerini bize gösteren çok kıymetli bir laboratuvar bulgusudur. Sıklıkla diyabetli hastaların tedavi yönetiminde ve teşhisinde kullanılır. Aç veya tok olarak verilen kandan bakılabilen bu değer bize anlık şeker düzeylerini değil 3 aylık şeker düzeylerini vermektedir. Üç aylık kan şekeri, hemoglobine bağlanmış glukoz değerini yüzde olarak gösterir.
Yeni tanı alan ya da tanı almış şeker hastalarının rutin olarak yapılan 3 aylık takiplerinde bizim için en önemli değerlerden bir tanesidir. Diğer bilinen adları ise şu şekildedir:
- Hemoglobin A1c
- A1c
- Üç aylık kan şekeri
- Glukozile Hemoglobin
Diyabetes Mellitus hastalarında bu değer normalden ne kadar fazla ise komplikasyon gelişme riski o derece fazladır. Ayrıca şeker hastalığının tanısı koyulurken değerlendirilmesi gereken bir değerdir.
Hba1c Neden 3 Aylık Ortalamayı Gösterir?
Hemoglobin A1c, değerinin üç aylık kan şekerini yansıtmasının temel sebebi hemoglobinli adı verilen taşıyıcı maddelerin yani kırmızı kan hücrelerinin kandaki ömrünün 3 ay olmasındandır.
HbA1c Standardizasyonu !
Hemoglobin A1c değerlerinin standardize edilebilmesi için sıklıkla üç şekilde rapor edilmesi istenmiştir. Bunlar :
NGSP yani National Glycohemoglobin Standardization Program tarafından yüzde olarak verilmesi
İFCC yani International Federation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine ‘e göre mmol/mol olarak
ADAG yani A1c-Derived Average Glucose çalışmasına göre eAG yani ortalama glukoz düzeyi baz alınması ile mmol/L ya da mg/dl şeklinde.
HbA1c Normal Değeri
Kan tahlilinde hemoglobin a1c normal sınırları matematiksel olarak 6.5 ‘in altıdır ancak bizim diyabet hastalarında sıklıkla hedeflediğimiz değerler 6 ve 6’nın altıdır. Bu hedeflenen üç aylık kan şekeri ortalaması yüzde değerleri yaklaşık olarak 48 mmol/mol ‘e karşılık gelmektedir.
Hba1c kaç olması gerekir?
Ancak bu hedeflediğimiz değerler ortalamadır. Yani bireye göre hedef belirlenmeli ve ona göre tedavi planı yapılmalıdır. Genellikle hemoglobin a1c değerleri 6 nın üzerine çıkıldığında o kişiler takibe alınırlar.
HbA1c hedefleri ile ilgili hazırladığımız tablo aşağıdadır. Diyabetli hastalarda yukarıda bahsi geçen değerler biraz daha esnektir. Örnek verecek olursak:
| HbA1c Değeri | Yorumlanması |
|---|---|
| yüzde 6 ile yüzde 7 aralığı | hasta şeker düzeyini doğru kontrol ediyor |
| yüzde 7 ile yüzde 8 aralığı | hasta şekerini kontrol edebiliyor ancak düzenlemelere ihtiyaç var. |
| yüzde 8 ile yüzde 9 aralığı | hasta şekerini doğru kontrol edemiyor demektir ve diyet, egzersiz, ilaç programını gözden geçirilmelidir. |
| yüzde 9 ve üstü | tedavi planı olmadığını veya uyulmadığı gösterir. |
HbA1c Testi Sonucundan Ortalama Kan Şekeri Değerini Hesaplama
( HbA1c Değeri × 28,7 ) – 46,7 = Ortalama Glukoz Değeri
Aşağıdaki tabloda yüzde olarak çıkan tahlil sonuçlarınızı yaklaşıl olarak mg/dl cinsine çevirebilirsiniz.
| Yüzde Olarak Değeri | mg/dl Karşılığı |
|---|---|
| Yüzde 4 | 65 mg/dl |
| Yüzde 5 | 100 mg/dl |
| Yüzde 6 | 135 mg/dl |
| Yüzde 7 | 170 mg/dl |
| Yüzde 8 | 205 mg/dl |
| Yüzde 9 | 240 mg/dl |
| Yüzde 10 | 275 mg/dl |
Hba1c kaç olursa tehlikelidir?
Bu sorusunun cevabı hastaya göre değişebileceği gibi ortalama olarak yüzde 8’in üzerine çıktığı zaman ciddi şekilde tehlike var demektir.
Kan Tahlillerinde HbA1c Yüksekliği
Yapılan kan tahlillerinde HbA1c yüksekliği şeker hastalığı tanısı almamış kişilerde yüzde 6 nın , şeker hastalığı tanısı alan kişilerde ise yüzde 6.5 – 7 nin üzerinde seyretmesi durumuna verilen isimdir. Yüzde 7 nin üzerinde seyreden değerler hastanın tedavi planına müdahale gerektirebilmektedir.
A1c değeri yüksekliğine sebep olan en sık hastalık şüphesiz diyabettir. Kan tahlili sonuçlarına göre hba1c hangi durumlarda yükselir sorusuna cevap niteliğinde olan bazı hastalıklar ise şu şekilde sıralanabilir:
- Cushing Sendromu
- Feokromatositoma
- Kortikosteroid tedavisi alan hastalar
- Demir eksikliği anemisi
- Enfeksiyon kaynaklı anemi
- Tümör kaynaklı anemi
- Hipertrigliseridemi
- Talasemi
- Organ nakli
- İmmünsupresan ve bazı diğer ilaçlar (Kaynak No:5)
Bazı durumlarda ise sahte yükseklikler olabilmektedir. Alkol tüketiminin sınırlanmadığı durumlar, böbrek yetmezlikleri, demir, b12 eksiklikleri ve trigliserid düzeylerinin yükseldiği bazı tablolarda sahte yükseklikler görülebilir.
Kan tahlili yapıldığında Hba1c kaç günde düşer?
Bu parametre hemen düşen bir değer değildir. Ciddi bir beslenme değişikliği, egzersiz ve yaşam biçimi değişikliği sonrasında düşmesi aylar sürebilir. Bu nedenle sabırlı olmakta fayda var. Doktor ve diyetisyeninizn söylediklerine mutlaka uymalısınız.
Hba1c Yüksekliğinin Belirtileri Nelerdir?
A1c değerleri yüksek seyreden hastalar genellikle tanı almamış şeker hastaları, diyabet öncesi dediğimiz pre diyabet hastalar olmaktadırlar. Bu değer beklenen değerden yüksek seyretmeye başladığında şeker hastalığı belirtileri kendini göstermeye başlayacaktır.
Kanda Hba1c Yüksekliği Tedavisi Nasıl Yapılır?
Sıklıkla sorulan HbA1c değeri nasıl düşürülür , hemoglobin a1c nasıl düşer , hba1c düşürmek için ne yapmalı gibi soruların cevabı için hastaların tedavi planına birkaç temel madde eklenmelidir. Hemen bu maddelere geçelim.
Bunların başında beslenme ve diyet gelmektedir. Kliniğimize gelen hastayı mutlaka diyetisyene yönlendirmeli yahut beslenme planını ayarlamalı, hangi besinleri çok tüketmesi gerektiğini anlatmalı, hangi besinlerden uzak durması gerektiğini söylemeliyiz. Benim şahsi düşüncem takip edilen ve yeni tanı almış tüm şeker hastaları mutlaka ama mutlaka diyetisyene yönlendirilmelidir. Öyle ki hastalar bazen diyetisyenden gördüğü yararı metformin gibi şeker ilaçlarından bile görememektedirler. Bu nedenle diyet şeker hastanın yoluna ışık tutar. Şeker hastalarının 3 aylık kan şekerini düşürmede ikinci önemli husus ise hastanın hayatında egzersiz olup olmamasıdır. Egzersizle 3 aylık kan şekeri değerleri çok ciddi seviyelerde düşebilmektedir. Bazen hastalara egzersiz dendiği zaman bunu sadece spor salonlarına yazılıp pilates yapmak gibi düşünebilmektedirler. Oysa en güzel egzersizlerden bir tanesi yürüyüştür. Sırtınızı terletmeyecek ama nemlendirecek kadar yaptığınız yürüyüşler şeker hastaları için kritik öneme sahiptir.
https://doktordanhaberler.com/3-aylik-kan-sekeri-ortalamasi/
Tahlil Sonucunda HbA1c Düşüklüğü Görülmesi
A1 değerinin 3.5 – 4 ün altına indiği durumlar genellikle bir takım patolojileri gösterir. Genellikle kan şekeri seviyelerinin uzun süre düşük seyretmesi ile yakından ilişkilidir ancak tamamen bu nedenle olduğunu söylemek bir hata olacaktır.
Hba1c Düşüklüğü Belirtileri
Hipoglisemi bulgularına benzer bulgular ortaya çıkarabilmektedirler. Bu hastaların takip edilmesi gerekebilir. Bu değere sahip olan hastalar illa şeker hastası olacak diye bir kaide yoktur.
Öncelikle şunu belirtmekte fayda var : Tip 1 ve tip 2 diyabet gelişmesi açısından genetiğin rolü oldukça büyüktür. Diğer çevresel faktörlerin ve yaşamsal koşullarında etkilediği bu durum için en büyük faktörlerden biridir. Dünyada milyonlarca insanı etkileyen bu hastalık giderek yaygınlaşmakta ve kronik bir hal almaktadır.
Şeker Hastalığının Genetik Geçişi • Dr. Erhan Yavuz (doktordanhaberler.com)
Tahlilde Hba1c Düşüklüğü Neden Olur?
Hemoglobin A1c değerinin düşük seyretmesine neden olan hastalar ve durumlar aşağıda liste halinde verilmiştir:
- En sık neden düşük glukoz düzeyleri
- Hemolitik anemiler
- Yüksek irtifada bulunmak
- Gebelik
- Eritropoetin uygulamasının yapılmış olması
- Demir takviyesi
- Kronik böbrek yetmezliği
- Alkolizm
- Folik asit eksikliği
- Sferositoz
- Uzun süre boyunca kan kaybedilmesi
- B12 eksiklikleri
- Talasemi gibi kan hastalıkları
- Yüksek hacimlerde kan alınmış olması (Kaynak No:4)
Hba1c Düşüklüğü Tedavisi
Özellikle hipoglisemi nedeniyle ortaya çıkan kan şekeri düşüklükleri mutlaka tedavi edilmelidir. Eğer kan şekeri düşükse insülin enjeksiyonlardan olabildiğince uzak durmalıyız. Hızlıca şeker içeren besinlerden tüketmeliyiz ve devamlı kontrol etmeliyiz. Eğer 3 aylık kan şekeri düşüklüğü hemolitik anemi gibi hastalıklardan dolayı ortaya çıkıyorsa bu hastalarda kan transfüzyonu, plazmaferez gibi tedaviler uygulanabilir.
Peki hba1c kaç olursa insülin kullanılır?
İnsülin kullanılmaması ya da kullanılması doğrudan hba1c değeri ile ilişkili değildir. Yani hastaya “senin hba1 değerin 11 olmuş sen kesin insülin kullanmalısın” denilemez. Her hasta ayrı değerlendirilir ve bu değer dışında bir sürü farklı faktör vardır.
Hba1c Testi Nasıl Yapılır?
Açlık veya tokluk durumu farketmeksizin alınan kan ile yapılan teste verilen isim olan Hba1c testi sonucunda şekerlenmiş hemoglobin değerlerini görebilmekteyiz. Günün herhangi bir saatinde alınan kan ile bakılabilmektedir.
Hba1c hangi renk tüpe alınır?
Bu test için hastadan alınan kan hemogram tüplerine konularak ilgili laboratuvara gönderilir.
A1c testinin yapılması için hazırlık gerekmez. Herhangi bir zamanda her türlü koşulda alınan kanlar ile bakılabilir. Sıklıkla kolunuzdan alınan kanlar tüplere konularak laboratuvar gönderilir. Laboratuvarda sizden alınan kan ile üç aylık kan şekeri çalışılır.
Kanın verilmesinden sonra laboratuvarda geçen süre yoğunluğa bağlı olarak değişebileceği gibi çok uzun değildir.Hba1c tahlili kaç saatte çıkar sorusunun cevabı ise ortalama olarak 1 ile 2 saat arasıdır.
Hba1c değerini ne sıklıkta kontrol ettirmek gerekir?
Bu konu hakkında Amerikan Diyabet Derneği, genel durumu iyi ve şekeri kontrol altında olan hastalarda 6 ayda bir kontrol önerirken, şeker dengesi iyi olmayan hastalarda her 3 ayda bir kontrol önermektedir. (Kaynak No:3)
Merak ettiklerinizi ve eklemek istediklerinizi konu altındaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım. Yorumlarınızı bekliyorum.
Referanslar :
- Understanding A1C – Diabetes.org
- Guide to HbA1c – Diabetes.co.uk
- 6. Glycemic Targets: Standards of Medical Care in Diabetes-2021 – PubMed (nih.gov)
- Global standardisation of HbA1c – PubMed (nih.gov)
- Quality of HbA1c Measurement in the Practice: The German Perspective – PubMed (nih.gov)
(Bu yazı ilk defa 15 Temmuz 2017 tarihinde yayınlanmıştır. Ardından 20 Eylül 2019, 7 Aralık 2020, 5 Ağustos 2021 tarihinde güncellenmiştir.)
Benim hba1c değerim 5.3 çıktı. Peki arkadaşlar HbA1c sonucunuz kaç çıktı? Sizde durumlar nasıl
Hocam b12 şekeri yükseltirmi baş ağrısından gittim b12 192 çıktı iğne verdiler baktık şeker açlık 122 tokluk 140 hemoglobin 7 çıkmış bazıları bu değeri 7.5 alıyolar%5 yanılma payında var tansiyon kolesterol yok idrarda şeker yok insülün 5.9 daima spor halindeyim 44 yaş kilo 74 bi triglest 150 bi sorunum yok hocam bilgilendirirseniz sevinirim
Merhabalar Erkan Bey, öncelikle geçmiş olsun.
B12’nin doğrudan şeker yükseltici bir etkisi yoktur. Açlık ve tokluk kan şekeri değerleriniz normalin dışında çıkmış. Kilonuz ve egzersizle içiçe olduğunuz düşünülürse bu değerler bir tık yüksek gelmiş. Tabi diğer tahlil ve tetkik sonuçlarınızı bilemediğim için net konuşamıyorum ancak endokrinoloji bölümü hekimlerine muayene olmanızı öneririm.
Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.
Hocam diğer tahlillerimin hepsi normal sadece b12 ve demir eksikliği dedi bu durumda şeker hastalığı olurmu yada 1 tahliller belli olurmu üç aylık şeker 7 altında çıksa sorun kalkarımı hocam rahatsız ediyorum hocam kusura bakmayın hocam bir yıl önce 3 haftada cıkan bir tahlil yaptırdım şeker 180 çıktı bu normaldir dedi 1sene sonra 120 ye düştü çok sağolun hocam
Merhabalar Erkan Bey.
Sadece bir kan değerine bakarak şeker hastası diyebilmek için o değerin 200’ün üzerinde olması gerekir. OGTT testi yapılması gerekebilir. Bozulmuş glukoz toleransı olabilir. Üç aylık kan şekeri ortalaması 7’nin altında olması tabi ki iyi bir şeydir fakat üstünde olması şeker hastası olduğunuz anlamı taşımaz. Bu şekilde bu konuyu netleştiremeyiz 🙂
Siz en iyisi egzersiz ve beslenme düzeninizi bozmadan 3 ay devam edin ve sonrasında bir endokrinoloji uzmanına muayene olun. Sağlıkla kalın.
Hocam çok teşekkürler derin bilgilerinizle bizi aydınlattığınız için
Rica ederim.
3 aylık kan şekeri değeri 6.8 çıkıyor.Yorumlayabilirmisiniz?
3 aylık kan şekeri ile Hemoglobin a1c değeri aynı şeyler sanırım. aydınlatırsanız sevinirim
3 aylık kan şekeri değeri 7.5 çıkıyor . yorumlar mısınız?
3 aylık değeriniz 7.5 ise ortalam kan şekeriniz günlük 170 180 arası demektir buda ilaçlarınıza ve beslenmenize dikkat etmediğiniz anlamına gelir günlük tempolu 1 saat yürüyüş ve birazda diyetle şekerinizi düzeltebilirsiniz
Yazı için teşekkürler. Bilgilendirici detaylı bir yazı olmuş.
Gece Şekerim 58 lere Düşüyor sağ kolum uyuşup göğsümde nefes alamıyorum Şekerim 6,3 tahlilde çıkan glocophage hapı alıyorum sabah yarım akşam yarım