Osteoartrit Nedir?
Osteoartrit, bir ya da daha fazla sayıda eklemin yapısının etkilendiği, yaşam kalitesini düşüren bir grup hastalığa verilen isimdir. Artritlerin en yaygın görülen formudur ve dünya çapındaki istatistiklere göre ağrı ve sakatlığın temel sebeplerinden biridir. En sık olarak etkilenen bölgeler diz, kalça ve el eklemleridir. İleri yaşlarda daha çok ortaya çıkar ancak bilinenin aksine osteoartrite yaşlılık neden olmaz. Patolojik olarak kıkırdak yapının kaybedilmesi ve kemiğin yenden şekillenmesi ile karakterize bir hastalıktır.
Erkeklerde 45 yaşından önce kadınlarda ise 55 yaşından sonra daha sık görülme eğilimindedir. Tıp dünyasında dejeneratif eklem hastalığı veya dejeneratif artrit olarak ta bilinmektedir. Bu yazımızda osteoartriti OA olarak kısaltacağız.
Osteoartrit Nedenleri Nelerdir?
OA nedenlerini analiz ederken primer ve sekonder yani birincil ve ikincil olarak işleyeceğiz. Primer osteoartrit formu idiyopatiktir. Herhangi bir hastalıktan kaynaklanmaz veya kaynaklansa bile bu bulunamamıştır. Genellikle travma ve yaşlılığın kısmi bir sonucu olarak oluşur.
Eklemlerin yaşı arttıkça kıkırdak içerisinde bulunan su miktarında artış gözlenir. Kıkırdak yapısı giderek bozulmaya başlar ve yıllar sonra normal kıkırdak yapısı kalmaz. Artık ilgili eklemdeki kıkırdak yapısı kaybolmuştur ya da harap olmuştur.
Kıkırdak olmaksızın yapılan eklem hareketleri ağrı, şişlik ve hassasiyete sebep olur. Kıkırdağın iltihaplanmasına tepki olarak osteofit adı verilen yeni kemik büyüme alanları oluşur.
Sekonder osteoartrit ise başka bir hastalığın veya patolojik durumun etkilemesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Sekonder OA nedenlerini 5 başlık altında inceleyebiliriz:
- Metabolik Nedenler : Akromegali, okronozis, hemakromatozis ve Wilson hastalığı gibi patolojik durumlar.
- Anatomik Nedenler : Doğumsal kalça çıkığı , femur başı epifiz kayması, epifizyal displaziler ve hiperlaksite.
- Travmatik Nedenler : Akut travmalar, kronik travmalar ve eklemek yönelik bazı cerrahi işlemler.
- İnflamatuvar Nedenler : Artropatiler, septik artrit ve kristal depo hastalıkları.
- İatrojenik Nedenler : Henüz tam olarak açıklığa kavuşturulamamış etkenler.
Osteoartrit Belirtileri Nelerdir?
OA eklem kıkırdağını etkileyen izole bir hastalıktır. Romatoid artit ve diğer sistemik hastalıkarın aksine OA eklem dışında diğer sistemleri etkilemez. En sık karşımıza çıkacak olan belirtisi ağrıdır.
Omuzda, kalçada, dizde, dirsekte ve diğer eklem bölgelerinde ortaya çıkabilir. Günün ilerleyen saatlerinde şiddeti artan bu hastalıkta eklemlerde şişlik, hassasiyet görülür ve gıcırdama sesleri duyulur. Şiddetli OA durumlarında kıkırdak yapısı öylesine tahriş olmuştur ki otururken bile ağrı devam eder. Bu durum hareketin sınırlı olmasına sebebiyet verir.
Özellikle diz eklemlerinin yıllar içinde progresif dejenerasyonu eklemlerin dışa doğru eğilmesine ve şekil bozukluklarına yol açar. Ek olarak kaslarda zayıflık ve topallama bu hastalarda ortaya çıkan diğer belirtilerdir.
Osteoartrit Tanısı Nasıl Konulur?
İlk etapta hekiminiz tıbbi öyküyü sorgulayacak ve bunu takiben detaylı bir fizik muayene yapacaktır. Daha önce bahsettiğimiz belirtilerin olup olmadığını tespit edecektir. Eklem hareketlerini inceleyip gerekirse röntgen filmi isteyebilir. Diğer hastalıkların ekarte edilebilmesi için kan testleri yapacaktır.
Osteoartrit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Osteoartritle oluşan eklem hasarını geri çevirecek bir mekanizma henüz yoktur. Yani oluşan hasarlar kalıcıdır. Tedavide temel amacımız ortaya çıkan belirtileri azaltmak ve kontrol altına almaktır. Bunu yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç terapileri ve cerrahi tedavi seçenekleri ile sağlayabilmekteyiz.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Hastalara kilo vermeleri için diyetisyene yönlendirilir. Fazla kilolardan kurtulmaları gerekmektedir. Eklemlere binen yüklerin azaltılması açısından bu durum oldukça önem arz etmektedir. Düzenli olarak egzersiz alışkanlığı kazandırılmalıdır. Ayrıca bazı özel masaj terapilerinin fayda sağladığı bilinmektedir.
İlaç Tedavisi
Osteoartrit için ilaç tedavileri topikal, oral ve intra venöz olmak üzere üç farklı şekilde uygulanabilir. Topikal ilaçlar doğrudan derinin üzerinden uygulanır. Asetaminofen gibi ilaçlar tedavinin ilk aşamasında sıkça kullanılırlar. Ağrı ve şişliğin yani inflamasyonun azaltılması için diğer NSAII ilaçlarda faydalıdır. Bazı hastalarda kortikosteroid enjeksiyonları fayda sağlar.
Cerrahi Tedavi Seçenekleri (Osteoartrit Ameliyatı)
Osteoartrit hastalarında ameliyat sadece çok şiddetli durumlarda uygulanır. Yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavileri uygulanmış olmasına rağmen belirtiler kontrol altında alınamamışsa son seçenek olarak cerrahi düşünülür. Eklem cerrahi prosedürler ila onarılmaya çalışılır ancak bu işlemlerin bir takım komplikasyonları olduğu unutulmamalıdır.
Osteoartrit ile Yaşamak !
Bilindiği üzere OA için herhangi bir tedavi yoktur ancak semptomlar kontrol altına alınabilir. Osteoartrit olan hasta mutlaka şunlara dikkat etmelidir:
- Otuturken sırtınızı doğru bir şekilde konumlandırın.
- Uyurken boyun ve sırt pozisyonunu doğru ayarlamalısınız.
- Eklemlerin tekrarlayan hareketlere maruz kalması durumundan kaçının.
- Düzenli olarak egzersiz yapın.
- Aşırı kilolarınız varsa mutlaka kilo vermelisiniz.
Bu konularda bir diyetisyen ve fizyoterapistten yardım almalısınız.
Merak ettiklerinizi ve eklemek istediklerinizi konu altındaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.
