INR Testi : Kanın Pıhtılaşma Süresi ve Hızı

INR temel olarak uluslararası normalleştirilmiş oran olarak Türkçe’ye çevrilir ve pıhtı oluşma süresinin ölçümüne dayanan kıymetli bir laboratuvar bulgusudur. Protrombin karaciğerde üretilir ve vücudun herhangi bir bölgesinde kanama ortaya çıktığında ilgili bölgeye giderek pıhtılaşma faktörleriyle birlikte pıhtı oluşumunu sağlar.

INR Açılımı: “international normalized ratio” yani “uluslararası normalleştirilmiş oran”

INR Testi Nedir?

INR önemli bir tıbbi terim olmanın yanında, kanın pıhtılaşma süresiyle ilgili ölçü birimini ifade eder. Vücudumuzda pıhtılaşmadan sorumlu hücrelere trombositler adı verilir. Herhangi bir yaralanma, kesik meydana geldiğinde bu hücreler yaralanan bölgeyi tıkayarak kapatırlar bu sırada pıhtılaşmayı sağlayan proteinler devreye girerek yara üzerinde kalkan oluştururlar.

Protrombin zamanı ya da PT bu sistemin normal çalışıp çalışmadığını, pıhtılaşma faktörünün yeterli olup olmadığını gösteren testlerden biridir. Bu değerin farklı şekilde hesaplanmasıyla INR sonucu elde edilir. Protrombin zamanı çeşitli etkenlere bağlı olarak (örn. laboratuvar farklılığı) değişkenlik gösterebilir. INR ise uluslararası anlamda standart bir değeri ifade eder. Her koşulda aynıdır değişmez.

INR ve Protrombin Zamanı Testi Farkı Nedir?

İki testte birbirinden farklı bir şekilde hesaplanmaktadır. INR değerleri laboratuvar değerleri farklılık göstermezken protrombin zamanı testinde ufak farklılıklar görülebilir. Protrombin zamanı değeri pıhtılaşma sürecini inceler ve normal değer aralıkları 10 ila 14 saniye aralığındadır. INR özellikle kan sulandırıcı ilaçların kişinin üzerindeki etkilerini takip amacı ile uygulanır. Detaylar için aşağıdaki linke tıklayınız.

INR’nin Normal Değer Aralığı

INR’nin Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen referans aralığı 0,8 ve 1.1 arasıdır. Birtakım sağlık sorunları yaşayıp çeşitli ilaçlar alan hastaların takibinde referans aralığı dışında değerler de normal değer olarak kabul edilebilmektedir. Örn. Kan inceltici bir ilaç olan Warfarin kullanımında olduğu gibi. Bu ilacın kullanımında normal aralık 2 ve 3 arası olağan olarak kabul görmektedir. (Kaynak No:1)

Pek çok nedenden ötürü INR testinin yapılması gerekebilir. INR testi hastanelerin Hematoloji bölümü tarafından yapılmaktadır. INR testi bir kan testi olduğu için damardan ortalama olarak 4mm inip küçük bir tüpe kan aktarılarak yapılır. Test için aç veya tok olmanın önemi yoktur. Kanın tüpe dolum seviyesi önemlidir. Yanlış dolum yapıldığında sonuçlar olumsuz etkilenir.

Hangi Durumlarda INR Testi Yapılır?

INR testi en sık olarak aşağıda bahsedeceğim durumların varlığında yapılmaktadır. İşte INR testinin yapılacağı durumlar:

• Pıhtılaşma unsurlarının yetersizliğine bağlı olarak görülen pıhtılaşma sorunlarının değerlendirilmesinde
• K vitamini eksikliğinin değerlendirilmesinde
• Karaciğer hastalıklarının değerlendirilmesinde
• Cerrahi operasyonlar öncesinde pıhtılaşma sisteminin değerlendirilmesinde

INR Yüksekliği Hangi Durumlarda Ortaya Çıkar?

Kanın normalden yavaş pıhtılaşması halinde İNR değeri yüksek çıkar. INR yüksekliği aşağıdaki unsurlara bağlı olarak ortaya çıkar.

• K vitamini eksikliği halinde ( k vitamini düzeyi dâhiliye hekimlerine başvurularak öğrenilebilir)
• Kan kanseri
• Yanlış beslenme, protein yetersizliği
• Pıhtılaşmayı azaltan ilaçların kullanımı halinde veya yüksek dozda kullanılmaları durumunda
• Yaralanma, düşük, doğum gibi hastanın fazla kan kaybettiği durumlarda
• Karaciğer yetmezliği olması halinde
• Birtakım genetik hastalıklara bağlı olarak örn.Hemofoli A,Christmas hastalığı gibi.
• Von Willebrand hastalığı varlığı

INR Yüksekliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

INR yüksekliğinin hekim nezaretinde tedavisi genellikle K vitamini reçete edilerek yapılmaktadır. K vitamini 3 ayrı şekilde mevcuttur, birincisi yeşil yapraklı bitkilerden doğal yolla alınan K1 vitaminidir. Diğer adıyla fillokinon olarak bilinir. K2 vitamini ise bağırsak florası tarafından üretilir. Hekim tarafından reçete edilen K3 vitamini sentetik bir bileşendir. Bu tedavi eşliğinde çoğu hastada pıhtılaşma seviyesinde düzelme görülür. Alınan sonuçlar hastalara göre farklılık gösterebilir. Buna bağlı olarak doz alımı da değişecektir.

K vitamini tedavisinin gerekli görüldüğü farklı bir durumda Warfarin zehirlenmesinin söz konusu olduğu durumlardır. Warfarin’e bağlı doğan INR anomalisi çoğu durumda düşük dozlarda K vitamini tedavisiyle giderilebilmektedir.

K vitamini kullanımında dikkat edilmesi gereken en önemli husus kanama riski olan hastalarda uygulanmasıdır. Bazı beslenme önerileri de INR yüksekliğinin giderilmesinde etkin olabilmektedir.

• Hayvansal ürünler et ve süt ürünleri gibi
• Brokoli, kuşkonmaz, lahana, brüksel lahanası gibi sebzeler
• Kekik adaçayı gibi otlar
• Avakado, nar, üzüm, kuş üzümü gibi meyveler
• Soya ürünleri ve kuru yemişlerde tedavi üzerinde etkilidir.

Düzenli aralıklarla INR ölçümü yaptırmak, alkol ve sigaradan uzak durmak, kullanılan ilaçları hekime bildirmek INR yüksekliğinin önüne geçmek için alınacak tedbirlerin başında gelir.

INR Yüksekliği Geçmezse Ne Olur?

Yapılan kan tahlillerinde INR değeri yükselen hastaların genellikle pıhtılaşma sürelerinin kısaldığını bilmekteyiz. Bu değeri yüksek kişiler en basitinden herhangi bir yaralanma durumunda masif kan kaybı dediğimiz ciddi miktarlarda kan kaybı durumu ile karşı karşıya kalırlar.

Aynı şekilde iç kanama geçiren hastaların kan değerleri incelendiğinde INR yüksekliğinin sıkça rastlandığı tespit edilmiştir. Mutlaka bir hekime başvurmalı ve tedavi almalısınız.

INR Yüksekliğine Hangi Bölüm Bakar?

Inr değeri yüksek olan hastaların bu değerin düzeltilebilmesi veya altta yatan sorunun ortadan kaldırılması için bir hekime başvurması gerekmektedir. Peki hangi doktora başvurulmalıdır?

INR değerinde yükseklik için dahiliye polikliniklerine ya da hemotoloji polikliniklerine başvurmalısınız.

INR Düşüklüğü Hangi Durumlarda Ortaya Çıkar?

Kanın olması gerekenden daha hızlı pıhtılaşması durumunda INR düşüklüğü ortaya çıkmaktadır. INR düşüklüğünde kılcal damarlardaki pıhtılaşma yoğunlaşır ve emboli riskini de beraberinde getirebilir.

INR Düşüklüğü Neden Olur?

INR düşüklüğü görülen hastaların kılcal damarlarında ileri derecede pıhtılaşma görülür. Özellikle bazı kanser çeşitleri INR değerini düşürmekte etkendir bunların başında pankreas, kolon, yumurtalık kanserleri gelmektedir.

Farklı nedenlerle ortaya çıkan doku iltihaplanmaları da INR düşüklüğünde etken olabilmektedir. Doku iltihabı halinde kan pıhtılaşma hızı artar fakat bu etmenler genellikle kendiliğinden ortadan kalktığı için testlerde çıkmazlar. Ayrıca östrojen tedavisi gören hastalarda da kan pıhtılaşma hızında artış görülmektedir. Doğum kontrol ilaçları da östrojen içerdiğinden INR düşüklüğüne neden olurlar.

Bunların dışında aşırı K vitamini kullanımı, sigara kullanımı, yatalak olma durumu, diyabetes mellitus, pıhtılaşma geçmişine sahip olmak, gebelik, obezite ,hareketsizlik, yüksek tansiyon INR düşüklüğünün oraya çıktığı durumların başında gelir.

INR Düşüklüğü Tedavisi Nasıl Yapılır?

Antikoagülan (pıhtılaşmayı önleyici) ilaçlar INR düşüklüğü tedavisinde kullanılan yöntemlerin başında gelir. Pıhtı oluşumu yaralandığımızda veya kesiklerin meydana geldiği durumlarda doğal bir koruma sistemi olarak devreye girer, kan kaybını önler. Fakat istenmeyen, gereğinden yoğun pıhtılaşma kalp krizi ve felç riskini beraberinde getirebilmektedir.

Antikoagülan tedavisi karaciğerde K vitamini etkinliğini azaltarak istenmeyen yoğunluktaki pıhtılaşmanın önüne geçmektedir. Tedavide uygun doz kullanımı son derece önemlidir aksi halinde yaralanmalarda aşırı kan kaybının önü açılabilir. Tedavi süresince hastanın INR ölçümleri düzenli olarak yapılır. INR düşüklüğü tedavisinde ,INR normal referans aralığı genellikle 2-3 arası olarak belirlenir.

Bunun dışındaki durumlarda besin takviyesi de INR düşüklüğü tedavisinde etkili olmaktadır. INR seviyesini yükselten besinlerin başında

• Sarımsak
• Balık yağı
• Zencefil
• Keten tohumu
• Atkestanesi
• Kırmızıbiber
• Papatya
• Zerdeçal
• Kuşburnu

gelmektedir ancak bunların belirli sıklıkta ve dozajda kullanılması mutlaka bir doktorun muayenesi sonrasında önermesi ile gerçekleştirilmelidir.

INR Düşüklüğü için Hangi Doktora Gidilir?

INR değerinde düşüklük olması gibi durumlarda başvurulması gereken bölüm genel dahiliye bölümü ya da hematoloji bölümüdür.

Merak ettiklerinizi ve eklemek istediklerinizi konu altındaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.

Kaynakça:

1. Prothrombin time (PT): MedlinePlus Medical Encyclopedia Erişim Tarihi: 4 Aralık 2021

2. Prothrombin Time - StatPearls - NCBI Bookshelf (nih.gov) Erişim Tarihi: 4 Aralık 2021

(Bu yazı ilk defa 13 Ekim 2018 tarihinde yazılmıştır. Ardından 4 Aralık 2021 tarihinde güncellenmiştir.)