Galloway Mowat Sendromu sıklıkla böbrek rahatsızlıkları ile kendini gösteren ender genetik hastalıklardan birisidir. Hem erkekleri hem de kadınları eşit olarak etkileme eğilimi gösterir. Tıp literatüründe bugüne kadar 70’ten fazla sayıda vaka bildirilmiştir.[1]Galloway-Mowat syndrome – PubMed (nih.gov) WDR73 geninde ortaya çıkan mutasyonlardan kaynaklanan bu hastalığın bilinen bir tedavisi yoktur. Bu yazımda Galloway Mowat Sendromu’nu GMS olarak kısaltacağım.
İçerik Başlıkları
Galloway Mowat Sendromu Nedir?
Galloway Mowat sendromu erken başlangıçlı ilerleyici böbrek hastalığı ve çeşitli fiziksel gelişimsel anormallikleriyle karakterize edilen nadir bir durumdur. Temel fiziksel özellikler arasında mikrosefali ve hiatal herni bulunmaktadır.
Bu hastalık tıp literatüründe ilk defa 1968 yılında, mikrosefali, hiatal herni ve böbrek hastalığı belirtileri gösteren iki kardeşte tanımlanmıştır. Hiatal herninin etkilenen çocukların birçoğunda ortaya çıkmadığı görülmeye başlanmıştır. Bu durumla beraber GMS’nin klinik sunumunun ve tanı kriterlerinin değişimi söz konusu olacaktır.
Galloway Mowat Sendromu Belirtileri
GMS hakkında çalışan araştırmacılar bu hastalığı karakterize eden ana semptomları tanımlayabilmiş olsalar da henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Sınırlı sayıda vaka raporu, büyük klinik çalışmaların eksikliği, WDR73 genindeki mutasyonlar ve henüz keşfedilmemiş diğer genetik faktörlerin etkisi ile hastalığın tanı alması zorlaşmaktadır.
GMS belirtileri incelendiğinde spesifik semptomlar ve semptomların şiddet düzeyinin bireyden bireye önemli ölçüde değiştiği gözlemlenmektedir. Her bir GMS hastası kendi içinde değerlendirilmelidir.
Hastalığın en sık görülen belirtileri arasında kraniofasiyal bölgedeki malformasyonlar, mikrosefali, yüksek ve dar alın, mikrognati gibi özellikler bulunabilir. Gözleri etkileyen optik atrofi gibi gözle ilgili anormallikler de ortaya çıkabilmektedir.
Bazı bebeklerde hiatal herni varlığı nedeniyle midenin bir kısmı dışarı çıkmış görünüme sahip olabilir. İlerleyen zamanlarda bu durum gastroözofageal reflüye ve beslenme sorunlarına yol açabilir.
Böbrek kaynaklı belirtilerin başında ise nefrotik sendrom ve böbrek yetmezliği gibi patolojiler gelmektedir.[3]Galloway-mowat syndrome – unusual form of nephrotic syndrome in adolescent – PubMed (nih.gov)
Nörolojik özellikler arasında mikrosefali, serebellar atrofi, hipotoni, şiddetli psikomotor bozukluk ve kısmi zihinsel engellilik bulunabilir. Nöbet, distoni ve koreiform hareketler de gözlemlenen diğer belirtiler arasındadır.
Galloway Mowat Sendromu Nedenleri
GMS ile ilgili yapılan bir çalışmada WDR73 genindeki mutasyonların bu sendromun temel nedeni olduğu gösterilmiştir. Genler normalde vücudun birçok kritik işlevinde rol oynayan proteinlerin üretilmesi için çeşitli talimatlar sağlar. Bir gende mutasyon meydana geldiğinde, protein çıktısı hatalı, verimsiz veya eksik olabilir. Bu da vücutta bazı fonksiyonların yetersiz kalmasına sebebiyet verir.
Galloway Mowat Sendromu otozomal resesif kalıtılmaktadır. Otozomal resesif hastalıklar anneden ve babadan mutasyona uğramış gen miras alındığında ortaya çıkar. Sadece bir mutasyonlu gen alınırsa taşıyıcı olabilir ancak semptom göstermez. Bir çocuğun anneden ve babadan normal genler alması ve sağlıklı olmasının olasılığı %25’tir. Risk, erkekler ve kadınlar için aynıdır.
Çalışmalar yapıldıkça WDR73 geninin GMS’ye neden olduğu kanıtlansa da araştırmacılar genetik heterojenite kapsamında henüz tanımlanmamış genlerin varlığına inanmaktadır. Ek olarak hastalıkla ilişkili olduğu düşünülen OSGEP gen mutasyonlarıyla ilgili çalışmalar sürdürülmektedir.[4]Galloway-Mowat syndrome in Taiwan: OSGEP mutation and unique clinical phenotype – PubMed (nih.gov)
Galloway Mowat Sendromu Teşhisi
GMS hastaları doğumdan sonraki dönemde kapsamlı bir klinik değerlendirmeyle teşhis edilebilir. Bu değerlendirme temelde karakteristik fiziksel belirtiler, özel laboratuvar testleri, görüntüleme teknikleri ve genetik testler yapılması gibi kapsamlı süreçleri içerir. Özellikle nefrotik sendrom ve mikrosefali gibi spesifik durumlar doğum anında belirgin olabilir ve bu durum tanı için kıymetlidir.
GMS’den etkilenen bebeklerde nefrotik sendromla bağlantılı semptomlar genellikle doğum sonrasında başlayarak haftalar, aylar veya bazı durumlarda yıllar içinde ortaya çıkabilir. İdrar tetkiki, hematüri ve özellikle albüminüri gibi belirtileri ortaya koyabilir. Ayrıca bazı hastalarda düşük albümin seviyelerini gösterebilir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve bilgisayarlı tomografi gibi ileri görüntüleme teknikleri, GMS’ye özgü beyin anormalliklerini açığa çıkarmada yardımcıdır.
Galloway Mowat Sendromu Tedavisi
GMS tedavisi ortaya çıkmış spesifik semptomlara yöneliktir ve genellikle uzman bir ekip tarafından koordine edilen multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. GMS’yi değerlendirecek heyet içerisinde çocuk doktorları, nefrologlar, gastroenterologlar, nörologlar, cerrahlar, fizyoterapistler ve diğer branş uzmanlarının bulunması gerekebilir. Bu tamamen hastaya özgü bir durumdur. Ayrıca genetik danışmanlık etkilenen bireyler ve aileleri için mutlaka verilmelidir.
Nefrotik sendromun tedavi edilebilmesi için albümin infüzyonu, vitaminler, mineral takviyelerini içeren düşük sodyumlu bir diyet uygulanması gerekebilir. Ödem sıklıkla nefrotik sendromla ilişkili olarak ortaya çıkar ve diüretiklerle tedavi edilir. Antibiyotik ilaçların tedavide yeri vardır.
GMS hastalarında böbrek yetmezliği progresyon gösterdikçe hemodiyaliz gerekebilir. Hemodiyaliz sayesinde böbrek fonksiyonları düzelerek atık ürünleri filtreler ve kan basıncını kontrol eder. Son dönem böbrek yetmezliği durumunda ise ömür boyu diyaliz yapılabilir veya böbrek nakli gerekli olabilir.
Erken yaşlarda uygun terapiler sayesinde GMS’den etkilenen çocukların gerçek potansiyellerine ulaşmaları daha kolay bir hal alır. Bu terapiler arasında özel eğitim, fizik tedavi, konuşma destek terapisi ve diğer tıbbi, sosyal ve mesleki destek tedavileri yer alır.
Ayrıca hiatal herni gibi bazı durumlarda cerrahi operasyonların yapılması gerekebilir. Nöbetleri önlemek ve kontrol etmek için antikonvülzan ilaçlar kullanılabilir. Neticede her hasta için ayrı bir şekilde en uygun tedavileri belirlemek ve kapsamlı bir şekilde koordine etmek gerekmektedir.
Bu hastalıkla ilgili yazımızı burada bitiriyoruz. Aklınıza takılan bir soru varsa alttaki yorumlar bölümünü kullanabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım. Yorumlarınızı bekliyorum.
(Bu yazı ilk defa 20 Kasım 2023 tarihinde yazılmıştır.)
Kaynakça
