Lyme Hastalığı Nedir?

Lyme Hastalığı, borrelia burgdorferi sensu lato bakterilerinin sebep olduğu oldukça bulaşıcı hastalıklardan bir tanesidir. Borrelia burgdorferi bakterileri Ixodes olarak bilinen geyik keneleri ve west coast olarak bilinen siyah bacaklı kenelerin insanları ısırması sonucunda bulaşım gösterir. Türkiye’de 5 milyondan fazla Lyme hastası olduğu tahmin ediliyor. Bu hastalık ilk defa 1975 yılında Connecticut’taki Old Lyme kasabasında tespit edildi. Kırsal bölgelerde yaşayan ve hayvancılıkla uğraşan insanlarda daha sık görülen bu hastalığın teşhisi oldukça zor yapılmaktadır. Diğer hastalıkları taklit ederek kendini gizler ve kalp, beyin ve diğer organların herhangi birinde tutulum gösterebilir. Lyme hastalığına yakalanan bireyler sıklıkla kronik yorgunluk sendromu, fibromiyalji, mulipl skleroz ve depresyon gibi çeşitli psikiyatrik tanılar alabiliyorlar.

Ayrıca geçtiğimiz aylarda Türkiye’nin ilk Lyme Hastalığı Kliniği ve Lyme Hastalığı Laboratuvarı Dokuz Eylül Üniversitesi’nde kurulmaya çalışılıyor. Bu konu ile ilgili olarak yapılan habere buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Lyme Hastalığı Antartika dışındaki tüm kıtalarda tespit edilmiştir. Son yıllarda hastalığın görülme sıklığı önemli düzeylerde artış gösterdi ancak bu artışta Lyme hastalığna ait bilgi birikimi artışının rolü unutulmamalıdır.

Endemik bölgelerde habitat türüne, vahşi yaşamın varlığına ve diğer faktörlere bağlı olarak kene enfeksiyon oranlarında ciddi farklılıklar bulunmaktadır. Aynı bölgede bile enfeksiyon oranları %1 ile %70 aralığında değişim gösterebilir.

Lyme hastalığı ile ilgili olarak oluşturulan haritalar henüz tüm dünyada var olan vakaların tespit edilememiş olması nedeniyle eksik kalacaktır.

Lyme Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Birçok insan Lyme hastalığını kene ısırıkları neticesinde edinir. Bu ısırıklar acısız olduğundan dolayı insanlar tarafından kolayca hissedilmezler. Keneler ısırık bölgesine bağlandıktan sonra genellikle birkça gün boyunca kalırlar. Bağlı kalma süresi ne kadar uzarsa Lyme hastalığı ve diğer hastalıklara ait patojenlerin bulaşma ihtimali artmaktadır.

Nadirende olsa hamile kadınlara bulaşan Lyme hastalığı etkeni çoğunlukla ölü doğum gerçekleşmesine sebebiyet verir. İnsanlara keneler yoluyla bulaşabilen bu hastalığın insandan insana geçişi konusunda bazı tıp çevreleri temkinli yaklaşıyorlar.

Lyme Hastalığı Belirtileri ve Bulguları Nelerdir?

Lyme hastalığı temelde üç aşamalı bir hastalıktır. Ortaya çıkan belirtiler ve semptomlar hastalığın hangi evresinde olunduğuna bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Şimdi bu evrelere göre belirtileri inceleyelim.

1. Evre (Erken Lyme Hastalığı) : Bu evreye ait belirtiler kene ısırığını takip eden 1-2 haftalık süre içerisinde ortaya çıkar. En erken bulgulardan bir tanesi olan bulls eye bulgusu lyme hastalığı etkeninin kan dolaşımında çoğalmaya başladığının bir göstergesidir.

Etrafında kızarılıkların olduğu ve hedef tahtası görünümü olan bu lezyonlar kene ısırığının olduğu yerin etrafında oluşurlar. Dokunma ile sıcaklık hissedilebilir ancak ağrılı değildirler ve yaklaşık 4 hafta sonra kaybolurlar.

Bu döküntüler tıp dünyasında eritema migrans olarak isimlendirilir. Lyme hastalığının karakteristik özelliklerinden bir tanesidir ancak her Lyme hastasında görülecek diye bir kaide bulunmamaktadır.

2. Evre : Kene ısırığını takip eden 1-2 hafta içinde görülür. Lyme hastalığı bakterileri artık vücuda yayılmaya başlamıştır. Ateş, titreme, yogunluk, boğaz ağrısı, baş ağrısı, kas ağrısı gibi belirtilere neden olurlar. Kene ısırığının olduğu bölge dışında da döküntüler oluşabilir ve Bell’s paralizi gibi nörolojik bulgular ortaya çıkabilir. Çoğu zaman evre 1 ve evre 2 iç içedir ve ayırt edilemeyebilir.

3. Evre (Kronik Lyme Hastalığı): 1 ve 2. evrelerde yeterli bir biçimde tedavi edilmeyen Lyma hastalığı vakaları 3.evreye ilerler. Bu evre kene ısırığını takip eden haftalar, aylar ve hatta yıllar sonrasında görülebilir. Bu evrede şiddetli baş ağrısı, artrit hastalığı, kardiyak problemler, ensefalopatiler, kısa süreli hafıza kayıpları, konstrasyon zorlukları, zihinsel problemler ve çeşitli nörolojik sorunlar ortaya çıkar.

Yorgunluk, konginitif bozukluklar, eklem ağrıları, uyku bozuklukları, kas ağrıları ve duygu durum problemleri lyme hastalığında görüldüğü gibi diğer birçok hastalıkta da görülür. Dolayısıyla bu hastalar romatoid artrit, ALS, multipl skleroz, fibromiyalji, parkinson gibi yanlış tanılar alabilmektedirler. Lyme hastalığı semptomları ile ilgili olarak CDC verileri incelendiğinde eritema migransın %70, artritlerin %31 ve Bell’s paralizinin ise %9 sıklıkla ortaya çıktığı görülüyor.

Lyme Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur? Nasıl Teşhis Edilir?

Lyme hastalığı tanısı ilk etapta hekiminizin tıbbi öykünüzü sorgulaması ve fizik muayene yapması ile başlar. Kan testleri özellikle ilk haftalarda bize çok kıymetli ipuçları verebilir. Borrelia burgdorferi bakterilerini saptamak amacıyla ELISA testleri, western blot testleri ve PCR hekiminizn tercihine bağlı olarak uygulanabilir.

Lyme hastalığı için yapılan testlerin negatif çıkması çoğu zaman bu hastalığın olmadığı anlamına gelmez. Testin yapıldığı dönemde antikorlar henüz gelişmemiş olabilir, bağışıklık sistemi baskılanmış olabilir ya da kişi kullanılan testin duyarsız olduğu bir suş ile enfekte olmuş olabilir. Ayrıca lyme hastalığının bağışıklık sistemini inhibe edici etkisi olduğu bilinmektedir. Bazı bireylerde (%20 gibi bir oran olduğu tahmin ediliyor) buna bağlı olarak testler negatif çıkabilir.

Hekiminizin size uygulayacağı bu testler sadece tanıya yardımcı olmakla kalmaz. Aynı zamanda  hastalığın seyri ve yönetimi içinde oldukça yüksek önem arz eder.

İki Aşamalı Test : Tanıya gitmek için en sık uygulanan testlerin başında gelmektedir. İlk olarak hasta bireylere ELISA testi uygulanır ve daha sonra western blot testi ile antikor sonucunun doğrulanması işlemi yapılır. Lyme hastalığının ilk 6 haftalık döneminde bu testlerin sonuçları çok gücen verici değildir. Çünkü birçok kişi henüz antikor yanıtını geliştirmemiş olabilir. Stricker Minerva 2010 verilerine göre bu iki aşamalı test yaklaşık olarak her 2 hastadan 1 tanesini atlıyor.

Lyme hastalığının teşhisinde kullanılan diğer testler ise PCR, antijen tespiti ve kültür testleridir. PCR lyme bakterilerini tespit edebilir ancak alınan numünede etkenin olmaması gibi birçok dezavantajı bulunmaktadır. Antijen tespit testleri ise idrar, kan ve eklem sıvısı gibi sıvılarda lyme hastalığını etkenini arar. Bu yöntem ise bazen hasta olmayan bireylerde pozitif çıkabilmektedir.

Lyme Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Lyme hastalığı tedavisi erken evrelerde antibiyotik uygulaması şeklinde yapılır. Hastalara 14 ile 21 gün boyunca oral yolla alınan antibiyotikler reçete edilir. Sıklıkla doksisiklin, sefuroksim ve amoksisilin gibi antibiyotikler tercih edilir ancak yetişkinlerde çocuklar ve hamilelik döneminde olan kadınlarda bu seçimler haliyle değişecektir.

Dirençli ve kronik olarak tanımlanan lyma hastalığında ise 14 – 21 günlük süre boyunca intra venöz yolla antibiyotik tedavisi uygulanır. Bu tedaviyle beraber hastalık etkeninin neden olduğu enfeksiyon ortadan kalkmasına rağmen belirtiler yavaş yavaş kaybolur.Bakteriler ortadan kalktıktan sonra eklem ağrısı gibi belirtiler neden devam ettiğiyle ilgili kesin bilgiler bulunmamaktadır. Şimdi çocuklarda lyme hastalığı ile ilgili birkaç bilgi verelim.

Çocuklarda Lyme Hastalığı’na Genel Bakış

Lyme hastalığının çocuklarda belirtileri çok spesifik olmayabilir. Dolayısıyla ebeveynler çocuklarının hasta olduklarını anlamayabilir ve hatta okulda başarısızlıkları, günlük hayattaki huzursuz halleri için onları bile suçlayabilir. Çocuk hastalarda aşırı yorgunluk, uyku bozuklukları, baş ağrısı, karın ağrısı, bulantı, konsantrasyonda bozulma, bellek bozuklukları, okuma ve yazma zorluğu, eklem ağrısı ve ışık hassasiyeti diğer belirtilere oranla daha sık görülebilir.

Ayrıca yenidoğanlarda konjenital olarak Lyme hastalığı ortaya çıkabilir. Bu çocuklarda daha sonradan sık sık ateşlenme, kulak burun boğaz enfeksiyonları, artmış pnömoni insidansı, zayıf kas tonusu, gastroözafagial reflü, trakeomalazi, göz problemleri, öğrenme bozuklukları ve gelişimsel gecikmeler eşlik edebilir.

Lyme hastalığıyla ilgili oldukça yararlı verilerin ve yeni gelişmelerin aktarıldığı www.lymedisease.org adresini ziyaret edebilirsiniz. Oldukça faydalı olacağını düşünüyorum.

Bu konu ile ilgili merak ettiklerinizi ve eklemek istediklerinizi konu altındaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.