Somatomedin C, büyüme hormonu kan düzeyini kontrol altında tutarak vücudumuzdaki fizyolojik işleyişe katkı sağlayan bir parametredir. Bu yazımda somatomedin C ne demek, somatomedin testi ve çok daha fazlasını bulacaksınız. Haydi yazımıza başlayalım.
Somatomedin C Nedir?
İnsan vücudunun işleyişinde görev alan hormonlardan birisi olan Somatomedin C, kemik ve doku büyümesini, büyüme hormonu ile birlikte desteklemektedir. Bu hormonun kandaki seviyesinin anlaşılması için yapılan teste de somatomedin testi adı verilmektedir.
Somatomedin hormonu, bazı farklı isimlerle de bilinmektedir. Bunlardan en yaygın olanları insülin benzeri büyüme faktörü-1 (IGF-1) olup kaynaklarda sıklıkla bu şekilde geçmektedir.
Somatomedin hormonu, büyüme hormonu ile birlikte hareket eder. Büyüme hormonu (GH), stimülasyonuna yanıt olarak karaciğer, iskelet kası ve farklı dokular tarafından üretilebilmektedir. Büyüme hormonun yapacağı işlemlere aracılık etmesi temel görevlerinden birisidir ve buna bağlı olarak kemiklerin, dokuların ve yağsız kasların üretilmesi noktasında uyarıcı etki yapar.
Somatomedin hormonu ile büyüme hormonu arasındaki ilişkiden dolayı, büyüme noktasındaki bir takım sorunların tespiti için kandaki IGF-1 seviyesi de kontrol edilir. Bu test sayesinde büyüme hormonunun seviyesi de çok rahat bir şekilde anlaşılır.
İnsanların gelişimine bağlı olarak kanlarındaki büyüme ve somatomedin hormunu seviyesi sürekli değişir. İlk çocukluk döneminde düşük olan bu hormonların seviyesi zamanla artar ve ergenlik döneminde zirveye ulaşır. Daha sonra ise düşmeye başlar ve yetişkinlik boyunca çok düşük seviyelerde kalır. Bu iki hormonun gelişim süreci için çok büyük öneme sahip olması, bazı durumlar kontrol edilmelerini sağlamaktadır. Bu hormonların normal seviyelerinden çok daha düşük miktarda kanda bulunması, genellikle hipofiz bezi sorunlarından kaynaklanır. Bu sorunlar, hipofiz bezinden salgılanan hormonların azalmasına neden olur ve söz konusu azalma durumu vücuttaki diğer hormonlarla birlikte GH ve somatomedin hormonunu da etkiler.
IGF-1 ve GH eksiklikleri, gelişimde bir takım sorunların ortaya çıkmasına neden olurken bunun en sık rastlanan örneği normalden daha kısa çocuklardır. Çocuklarda bu şekilde bir olumsuzluğa neden olan eksiklik, yetişkinlerde ise kemik yoğunluğunda azalma, yağ dokusunun artması ve lipit dengenin bozulması gibi sonuçlara neden olabilmektedir. Fakat bu test gelişim ile ilgili yaşanan olumsuzluklarda rutin olarak istenmez. Burada bahsedilen sorunlara IGF-1 ve GH eksikliğinin neden olma ihtimali olsa da bunun daha güçlü farklı sebeplerinin olması söz konusudur.
Büyüme hormonu ile somatomedin seviyelerini çok fazla olması da vücutta bir takım sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Gigantizm ve akromegalinin belirtilerinin görülme sebebi bu durum olabiliyor. Gigantizm, çocuklarda fazla gelişmeye neden olmaktadır. Uzun boy ve aşırı büyük el ve ayaklar, bu rahatsızlığın getirdiği olumsuzluklardır. Akromegalinin ise yetişkinlerde yumuşak olan bazı dokularda şişkinliğe neden olmaktadır. Bu rahatsızlıkların etkisi sadece fiziksel yapıya değildir. Bu durum özellikle kalbi etkilemekte ve yüksek tansiyon, kardiyovasküler hastalıklar, artit, diyabet ve nihayetinde daha kısa bir ömüre neden olabilmektedir.
Somatomedin Testi Neden Yapılır?
Somatomedin testi, kandaki hormon seviyesinin belirlenmesi için yapılmaktadır. Bunun amacı ise farklılık gösterebilir. Genel olarak bu testin yapılma nedenleri şu şekildedir:
- Büyüme hormonundaki eksikliğin belirlenmesi için stimülasyon testleri ile birlikte uygulanır. Tek başına yapıldığında teşhis etme yeteneği yoktur.
- Farklı hormonlar testindeki anormal değerlerin takibi amacıyla yapılabilir.
- Hipofiz bezinin fonksiyonlarını tam olarak yerine getirip getirmediğini değerlendirmek için yapılır.
Somatomedin Testi Ne Zaman Yapılır?
Bu test nadiren de olsa, rutin kontrollerde istenebilmektedir. Fakat genellikle belli semptomların görülmesi ya da benzer şüphelerin oluşması durumunda bu test, doktorlar tarafından istenmektedir. Testin istendiği durumlar şunlardır:
- Bir çocuğun yaşıtlarından daha kısa olması durumunda istenebilir.
- Yetişkinlerde lipit seviyesinin bozulması, kemik yoğunluğunun azalması, sürekli yorgunluk ve düşük egzersiz toleransının görülmesi ya da bunlardan şüphelenilmesi durumunda somatomedin testi yapılır.
Hipofiz bezinin yerine getirmesi gereken işlevlerdeki eksiklikler dikkat çekiyor ve doktor bundan şüpheleniyorsa, buradaki bozuklukların anlaşılması için farklı testlerle birlikte bu da uygulanabilir.
Somatomedin Normal Değeri Nedir?
Bu hormon, insanların yaşamları boyunca sabit bir seviyede olmayıp gelişim dönemine bağlı olarak değişmektedir. Buna bağlı olarak da normal değerler sürekli değişir. Yapılan testlerin değerlendirilmesi ise kişilerin yaşına değerlendirilmektedir. Yaşlara göre referans aralıkları şu şekildedir:
| Yaş Aralığı | Normal Değeri |
|---|---|
| 1 – 7 yaş: | 49 – 327 ng/mL |
| 8 yaş | 64 – 345 ng/mL |
| 9 yaş | 74 – 388 ng/mL |
| 10 yaş | 88 – 452 ng/mL |
| 11 yaş | 111 – 551 ng/mL |
| 12 yaş | 143 – 693 ng/mL |
| 13 yaş | 183 – 850 ng/mL |
| 14 yaş | 220 – 972 ng/mL |
| 15 yaş | 237 – 996 ng/mL |
| 16 yaş | 226 – 803 ng/mL |
| 17 yaş | 193 – 731 ng/mL |
| 18 yaş | 163 – 584 ng/mL |
| 19 yaş | 141 – 483 ng/mL |
| 20 yaş | 127 – 424 ng/mL |
| 21 – 25 yaş | 85 – 377 ng/mL |
| 26 – 30 yaş | 91 – 270 ng/mL |
| 31 – 35 yaş | 89 – 227 ng/mL |
| 36 – 50 yaş | 93 – 209 ng/mL |
| 50+ yaş | 71 – 198 ng/mL |
Somatomedin Testi Nasıl Yapılır?
Kan içerisinde yer alan somatomedin hormonun ölçülmesi için yapılan bir testtir. Buna bağlı olarak kişilerin kolundan alınması gerekir. Kan alınırken kolun üst tarafı uygun bir lastik ile bağlanır ve böylece damarların şişerek daha rahat tespit edilmesi sağlanır. Daha sonra ise koldan küçük bir iğne ile kan alınarak tüpe aktarılır ve tahlillerin yapılacağı laboratuvara gönderilir.
Somatomedin Testi Riskleri
Kan alma işleminin riskleri, burada da aynı şekilde geçerlidir. Kan alırken bazı riskler vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
İnce damar yapısı olan kişilerde damarın zor bulunması ve deri altının zedelenmesi
- Morarma
- Hafif acı
- Enfeksiyon
- Baş dönmesi ve bayılma
Somatomedin Düşüklüğü Nedenleri
Yapılan testin sonucu, olması gereken referans değerlerden daha düşük ise somatomedin düşüklüğü söz konusudur. Bu durumun nedenleri şu şekildedir:
- IGF-1 düşüklüğü, büyüme hormonu düşüklüğü ile bağlantılıdır. Bu eksiklikten dolayı meydana gelen durum, hormon takviyesi ile tedavi edilebilir.
- Somatomedin hormonunda yaşanan düşüklüğün sebebi olarak hipofiz bezindeki bozukluklardan şüpheleniyorsa bu defa da tedavinin buna uygun bir şekilde yapılması gerekiyor. Endokrin bezleri ve hipofiz düzenleyici hormonların ayrıntılı olarak değerlendirilmesi ile bu tedavinin planlanması yapılmalıdır.
- Karaciğer hastalıkları, böbrek rahatsızlıkları ve beslenme yetersizlikler de somatomedin düşüklüğüne neden olabilir.
Somatomedin Yüksekliği Nedenleri
Referans değerlerden daha yukarıdaki sonuçlar somatomedin yüksekliği olarak nitelendirilir. Bunun nedenleri şunlar olabilir:
- Büyüme hormonunun yüksek seviyelerde kana verilmesi, somatomedin hormonunun da yüksek bir seviyede sabitlenmesine neden olacaktır.
- Hipofiz tümörü, bu hormonun daha fazla salgılanmasına neden olmaktadır.
Merak ettiklerinizi ve eklemek istediklerinizi konu altındaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.
(Bu yazı ilk defa 22 Ekim 2018 tarihinde yazılmıştır. Ardından 15 Temmuz 2021 tarihinde güncellenmiştir.)
Merhabalar hocam tiroid için gitmiştim tüm hormonlarıma bakıldı hepsi normal aralıkta ama ıgf 1 hormonu 257 çıkmış kas ilaçları ve diyet yapmıştım bundan olabilirmi ne yapmalıyım acaba?yaşım 40
kızım 20 aylık somatomedin c değeri 38.1 ..ne yapılması gerekir ?
Merhabalar Esin Hanım, öncelikle geçmiş olsun.
Sadece s-c değerine bakılarak herhangi bir bilgi veremem. Muayene bilgileri olmadan yol gösteremem.
Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.
Iyi günler benim merak ettiğim bir sorunum var somatomedin.c 269 cıktı tahlillerimde başka bi sorun çıkmadı ben memelerimden süt geldiği için gidiyorum endokrin bölümüne sizce sorunum nedir?yasim 35
Merhabalar Fatma Hanım, öncelikle geçmiş olsun.
Sorununuzun tespit edilebilmesi için sadece somatomedin c değeri yeterli değildir. Diğer tüm tahlillerinize ve gerekirse ultrason gibi ileri görüntüleme tetkik sonuçlarınıza bakılması gerekir. Bunlarla birlikte muayene bulguları değerlendirilirse ancak bir netice elde edilebilir.
Sağlıklı ve mutlu günler dilerim.