Retikülosit kırmızı kan hücreleri adı verilen alyuvarların bir önceki formuna verilen isimdir. Bu yazımda retikülosit nedir, retikülosit yüksekliği ve düşüklüğü neden olur gibi sorulara cevap verirken diğer yandan retikülosit normal değeri ve retikülosit özellikleri gibi bilgilere vakıf olacaksınız. Retikülosit sayımı, retikülosit neden yükselir ve retikülosit nasıl bakılır gibi onlarca sorunun cevabını yazımda bulacaksınız. Haydi başlayalım.
Retikülosit Nedir?
Vücudumuzda bulunan kanın içerisindeki alyuvarların oluşması belli aşamalardan geçmektedir. Alyuvarların öncüsü olarak kabul edilen retikülosit adındaki hücreler, çekirdeksiz ve olgunlaşmamışlardır. Bu hücrelerin belli bir oranda kanda bulunması, insanların sağlıklı olduğunu göstermesi açısından çok önemlidir.
Retiklosit nedir tıp? : Tıp biliminde retikülosit, alyuvarların öncü hücreleridir.
Retikülosit krizi nedir? – Çeşitli patolojik durumların varlığında retikülosit sayısının aniden fırlaması veya birden retikülosit yükselmesi olarak tariflenir.
Kırmızı kan hücreleri, insan vücudundaki oksijenin ciğerlerden alınıp dokulara ve organlara taşınması görevini üstlenmektedir. Bu görevlerini 120 gün boyunca yapan hücreler, bu süre sonunda parçalanırlar ve yerlerine retikülositlerden oluşan yeni alyuvarlar geçer. Bundan dolayı retikülosit sayısı son derece önemlidir. Buradaki eksiklik ve yükseklik, insan sağlığı için olumsuz bir durumdur.
Kısaca olgunlaşmamış kırmızı kan hücreleri olarak tanımlanan retikülositlerin sayısının ölçülmesi için testler yapılmaktadır. Bu testler sonucunda öğrenilecek retikülosit sayısı, kemik iliğinin yeterince kırmızı kan hücresi üretip üretmediğini gösteren en önemli detaylardan bir tanesi olarak dikkat çekmektedir. Bu test sonucunda elde edilecek sonuçlara göre uygun bir tedavi uygulanır ve nihayetinde retikülosit sayısının dengelenmesi sağlanır.
Bebeklerde retikülosit sayısı yenidoğanlarda ortalama yüzde 3 ile yüzde 7 aralığındadır. Prematüre bebeklerde ise retikülosit oranı daha yüksektir.
Retikülosit Testi Neden Yapılır?
Yapılacak olan kan testinde, retikülosit sayısı ya da yüzdesi tespit edilir. Elde edilecek olan sonuçlar referans değerleri ile karşılaştırılır. Bunlar hesaplanırken retikülosit sayım teknikleri kullanılır. Bu teknikler kullanılırken retikülosit boyası aktif olarak işe yarar.
Retikülosit oranı nedir? – Kandaki retikülosit normal değeri yüzde 0.2 ile yüzde 2 arasında dalgalanmalar gösterir. Kanda retikülosit sayısı dalgalanmaları bu oranı etkileyebilir.
Düzeltilmiş retikülosit sayısı nedir? – Bu sayı (Htc/45) x (% Retikülosit) formülüyle hesaplanır.
Testin uygulandığı durumların başında anemi ve kemik iliği bozukluklarına bağlı olarak kırmızı kan hücresini etkileyen durumlar gelmektedir. Bu testin yapılmasının diğer nedenleri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Farklı anemi türlerinin tespiti ve diğerlerinden ayırt edilmesi
- Yapılan farklı tetkiklerde kırmızı kan hücrelerine ait anormal sonuçlarının nedeninin araştırılması
- Kemik iliğinin uygun bir şekilde fonksiyonunu yerine getirip getirmediğinin anlanması
- Demir eksikliği anemisi tedavisinin izlenmesi
- Kemik iliği nakli sonrasındaki durumun izlenmesi
- Kemoterapi sonrasında kemik iliğinin fonksiyon durumlarının belirlenmesi
Retikülosit Testi Ne Zaman Yapılır?
Doktorlar bu testi her zaman istemezler. Doktorların retikülosit testine başvurduğu durumlar şu şekildedir:
- Kemik iliği fonksiyonlarıyla ilgili şüpheler var ise değerlendirme yapmak için bu test uygulanır.
- Solgunluk, enerji eksikliği ve nefes darlığı gibi bir takım anemi ve kronik kanama belirtileri olduğu durumlarda doktorlar tarafından istenir.
- Kemik iliği naklinden sonra sürecin izlenmesi için yapılır.
- Kanser tedavisi nedeniyle kemoterapi ve radyasyon alınmışsa, iliklerin durumunu görmek için yapılır.
- Kırmızı kan hücrelerini etkileyen bir durum teşhis edilmişse, doktorlar tarafından istenir.
- Kan ile ilgili yapılan CBC, hemoglobin, hematokrit gibi testlerde ciddi bir düşüş varsa da istenebilir.
Retikülosit Testine Nasıl Hazırlanılmalıdır?
Bu test, standart bir kan alma işlemi olmasına karşın, testten önce hazırlık yapılması gerekmektedir. Bu hazırlıklar, testi isteyen uzman doktorun tavsiyeleri ışığında yapılmalıdır. Kullanılan ilaçlar özellikle de kan inceltici özelliğe sahip olunanların mutlaka doktora söylenmesi gerekir. Bu ilaçlardan bazılarının testten önce alınmaması gerekebilir. Ayrıca doktor tarafından verilecek olan diyete de uyulmalıdır.
Retikülosit kısaltması var mı? – Bu parametre için genellikle bir kısaltma kullanmayız.
Retikülosit kaç olmalı? Retikülosit referans aralığı nedir? – Normal bir insanın vücudunda alyuvar üretimi durmaksızın devam ettiği için haliyle retikülositte olacaktır. Bu değer yüzde 0.2 ile 2 aralığındadır.
İnsanların yaşamış olduğu yerlerin rakımı da retikülosit sayısını etkilemektedir. Bu yerlerdeki oksijen seviyesinin düşük olması, söz konusu duruma neden olur. Ayrıca sigara kullanımı, gebelik ve yeni doğan bebeklerin retikülosit seviyeleri de farklıdır. Testten önce bu tür durumların doktorla paylaşılması faydalı olacaktır.
Retikülosit Testi Nasıl Yapılır?
Bu işlem yapılmadan önce kolun üst tarafının bandajla bağlanması, damarların şişmesini sağlar. Böylece damar yolu çok daha rahat bir şekilde bulunur. Bu aşamadan sonra iğne yardımı ile kan alınır ve uygun bir tüpe aktarımı sağlanır. Daha sonra ise laboratuvara gönderilir.
Mutlak retikülosit sayısı nedir? – Genellikle (% Retikülosit x RBC) formülüyle hesaplanır.
Çocuklarda ve bebeklerde ise bu süreç biraz daha farklı olabilmektedir. Küçük bir iğne ile cildin kanaması sağlandıktan sonra kandan ufak bir örnek alınır ve test bu şekilde yapılır.
Daha önceki dönemlerde bu test manuel olarak yapılırdı. Yani sağlık görevlisi mikroskop altında özel olarak hazırlanmış bir bölmeye sürülen kandaki retikülosit hücrelerini el ile sayardı. Bu sayımın doğruluğu noktasında her zaman şüpheler olmuştur. Günümüzde ise çok daha güvenli olan otomatik sistemler ile bu sayımlar yapılmaktadır.
Retikülosit Testi Riskleri Nelerdir?
Kan testi son derece basittir. Fakat gelişmesi muhtemel bir takım komplikasyonlar da vardır. Bunların başında aşırı kanama gelmektedir. Ayrıca kan alınan bölgede morarma da çok sık görülen bir durumdur. Bunların haricinde baş dönmesi ve bayılma ise çok daha az görülmektedir.
Retikülosit yapım indeksi nedir? – Bu değer önceki başlıklarda belirttiğim düzeltilmiş retikülosit sayısının düzeltme faktörüne bölümüyle elde edilebilir.
Retikülosit Yüksekliği Neden Olur?
Hemolitik anemi ya da farklı bir nedenden dolayı aşırı alyuvar yıkımının görülmesi üzerine vücut kırmız kan hücresi üretmeye başlar. Aşırı olan yıkımın karşılanması için retikülositler, tam olgunlaşmadan kana salınır ve retikülosit yüksekliği meydana gelir. Bu durumun nedeni anemiler olabileceği gibi farklı durumlar da olabilir. Retikülosit yüksekliği nedenleri şu şekildedir:
- Hemolitik anemiler sonucunda ortaya çıkan aşırı kan yakımı
- Aşırı kan kaybı
- Gebelik
- Lösemi
- Yüksek rakımlarda uzun süre bulunmak
- Eritoblastosiz Fetalis (Kan uyuşmazlığı)
- Farklı hastalıklardan dolayı dalağın alınması
- Dalağın kan hücrelerini aşırı yakması
- B12 eksikliği tedavisindeki ilk 2 haftalık süreç
- Orak hücreli anemi
- Böbrek hastalıkları
Retikülosit Düşüklüğü Neden Olur?
Kırmızı kan hücresi üretiminde sorun olduğunda ortaya çıkar. Bu durumun olası nedenlerini şu şekilde saymak mümkündür:
- Folik asit eksikliği
- Aplastik anemi
- Aşırı kansızlık
- Demir eksikliği anemisi
- B12 eksikliği
- Siroz
- Böbrek hastalıkları
- Radyasyon terapisinin yan etkileri
- Enfeksiyon, kanser ya da ilaç toksisitesinin neden olduğu kemik iliği yetmezliği
- Böbreküstü bezlerin yetersizliği
Bu aşamadan sonra belirlenecek uygun bir tedaviyle retikülosit sayısı dengelenir.
Referanslar:
Merak ettiklerinizi ve eklemek istediklerinizi konu altındaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.
(Bu yazı ilk defa 24 Ekim 2018 tarihinde yazılmıştır. Ardından 10 Temmuz 2021 tarihinde güncellenmiştir.)
