Osteogenezis İmperfekta Nedir?
Osteogenezis İmperfekta, temel olarak kemikleri etkileyen ve oldukça nadir görülen bir hastalıktır. Tam olarak Türkçe karşılığı kusurlu kemik oluşumudur. Bu hastalıktan etkilenen bireyler hafif bir travmayla bile hasar görebilen kırılgan kemiklere sahiptir. Öyle ki doğum esnasında bile kemikler zarar görebilir. Bu bireylerde dentinogenezis imperfekta ve işitme problemleri de vardır. Literatür verileri incelendiğinde dünya çapında 100.000 ‘de 6 ile 7 kişinin etkilendiği görülüyor.
Vakaların büyük bir çoğunluğu otozomal dominant olarak kalıtılmaktadır ancak nadiren de olsa otozomal resesif kalıtılan formları mevcuttur. Halk arasında Kırılgan Kemik Hastalığı veya Cam Kemik Hastalığı olarak ta bilinmektedir.
Osteogenezis İmperfekta Belirtileri
Sıklıkla karşımıza çıkabilecek osteogenezis imperfekta belirtileri şunlardır:
- Diş minesinde ve renginde anormallikler
- Tibia kemiğinin morfolojik özelliklerinde bozukluk
- Mavi sklera
- Brakiyosefali
- Dişlerde çürüme
- Kafatası kemikleşmesinde azalma
- Dentinogenezis imperfekta
- Kemik diyafizlerinde kalınlaşmalar
- İntrauterin dönemde büyüme gerilikleri
- Makrosefali
- Mikrognati
- Pektus karinatum
- Kaburga kemiklerinde incelme
- Genel kemik morfolojisinde bozulmalar
- Femur kemiğinde eğilmeler
- Genu valgum deformitesi
- Hiperhidroz
- Fontanel büyüklüğü
- Osteopeni
- Osteoporoz
- Skolyoz
- Üçgen yüz
- Görmede bozulmalar
- İşitme bozuklukları
- Kifoz
- İnguinal herni
- Mikromelia
- Pektus ekskavatum
- Umblikal herni
Bu belirtiler ve bulgular görülme sıklığı sırasına göre yazılmıştır.
Osteogenezis İmperfekta Nedenleri
Osteogenezis imperfektaya COL1A1 ve COL1A2 genlerininde aralarında bulunduğu bir grup gende meydana gelen mutasyonlar neden olabilmektedir. Bu genler vücutta kemik yapısının güçlendirilmesi için gereken kollajenin üretilmesinde bir dizi talimatlar sağlamakla yükümlüdürler. Bu hastalığa neden olabilecek genler şunlardır:
- IFITM5
- SERPINF1
- PPIB
- SERPINH1
- CRTAP
- LEPRE1
- FKBP10
- BMP1
- SP7
- TMEM38B
- SPARC
- WNT1
Osteogenezis İmperfekta Tanısı
Osteogenezis imperfekta tanısı için genetik testler mevcuttur ancak bu testlerde hastalığın hangi gendeki mutasyona bağlı olarak ortaya çıktığı teşhis oranını değiştiren bir faktördür. Doğum öncesi dönemde koryonik villüs örneklemesi gibi özel yöntemler ile elde edilen materyallerin genetik değerlendirmesi sonucunda tanıya gidilebilir.
Temel olarak teşhis aile öyküsü ve klinik belirtilere dayanır. Röntgen filmleri tanı için yardımcıdır.
Osteogenezis İmperfekta Tipleri
Şimdi başlıklar ve kısa notlar halinde osteogenezis imperfekta tipleri üzerinde duralım.
Tip 1
Bozukluğun en yaygın görülen şeklidir. Her 2 OI hastasının 1 tanesi tip 1 ‘dir. Diğer tiplere göre daha az kırık ve minimal iskelet sistemi deformiteleri ile karakterizedir. Mavi sklera sıkça görülen belirtileri arasındadır. Bifosfanatlar ile tedavi bu hastalarda rutin olarak önerilmemektedir. Tedavi hareket kabiliyetini en düzeye çıkarmalı ve kas kuvvetini pekiştirmelidir.
Tip 2
Osteogenezis imperfekta tip 2 en ağır formudur. Bebeklerde ortaya çıktığında bacaklarda aşırı derece kısadır ve kurbağa bacağı pozisyonundadır. İntrauterin dönemde oluşmuş kırıklar mevcuttur. Bunlar uzun kemiklerde ve vertebrada daha yaygındır. Solunum ve yutma sorunları sıkça görülür.
Tip 3
Yenidoğan döneminde hayatta kalmayı başaran çocuklar arasında en ağır sayılabilecek formlardan bir tanesidir. Yapısal olarak kusurlu tip 1 kollajen üretimi ile karakterizedir. Bu maddenin hatalı olması kemiklerde yeterli sertleşmenin sağlanamamasını sağlar. Kemik üzerinde kas gerginliği ve büyüme plaklarının bozulması ile bir takım deformiteler ortaya çıkmaya başlar. Baş genelde vücuda göre büyüktür. Diğer türlere göre dentinogenezis imperfekta yaygın görülür. Çoğu vaka tip I kollajen genlerinde baskın mutasyonlardan kaynaklanmaktadır.
Tip 4
Önceki formlara göre biraz daha iyi seyirlidir. Kemikler çoğu zaman okul çağına kadar kırılmazlar. Orta şiddette büyüme ve gelişme gerilikleri mevcuttur. Boyları yaşlarına göre biraz daha kısa olmaktadır. Otozomal dominant olarak kalıtılır ancak çoğu vakada yeni bir mutasyon mevcuttur.
Tip 5
Hafif şiddetli bir formudur. En dikkat çekici özelliği kemiklerde büyük hipertrofik kallus yapılarıdır. Tüm osteogenezis imperfekta olgularının % 5’ini kapsamaktadır.
Tip 6
Oldukça az görülen bir tiptir. Görünüm ve semptomlar açısında tip 4’e benzemektedir. Yapılan kemik biyopsilerinde diğer tiplerde farklı olarak belirgin mineralizasyon defektleri tespit edilmiştir. Otozomal resesif kalıtıldığı tahmin edilmektedir.
Tip 7
Tip 7 CRTAP geninde ortaya çıkan mutasyonlardan etkilenir. Çekinik olarak kalıtılır. Bu hastaların beyaz sklera, küçük kafa ve yuvarlak yüzleri vardır.
Tip 8
LEPRE1 geninde ortaya çıkan mutasyonlardan kaynaklı olarak ortaya çıkabilir. Şiddetli büyüme geriliği ve iskelet sisteminin aşırı mineralizasyonu ile kendini gösterir.
Osteogenezis İmperfekta Tedavisi
Osteogenezis imperfektanın bilinen bir tedavisi yoktur. Bu hastalığa yakalanan bireylere ortaya çıkan belirtilere göre tedavi verilir. Ayrıca tedavi hastalığın hangi tipinin ortaya çıktığına bağlı olarak farklılık gösterebilir. Tedavide sıklıkla şu seçenekler kullanılır:
- Bifosfanat gibi ağrıyı kontrol altına alabilen ilaçlar
- Büyüme hormonlarının kullanımı
- Kalsiyum ve D vitamini ile zenginleştirilmiş diyet
- Kas güçlenmesini sağlamak için fiziksel terapiler
- Deforme olan kemikler için cerrahi düzeltmeler
- Enfeksiyonları önlemek için antibiyotikler
Merak ettiklerinizi ve eklemek istediklerinizi konu altındaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.