AFP (Alfa Fetoprotein) Nedir? Nasıl Yorumlanır?

AFP (Alfa Fetoprotein) Nedir?

Bebekler, anne karnında gelişirken vücutlarında farklı proteinler bulunur. Bunlardan birisi olan Alfa Fetoprotein yani AFP, karaciğer tarafından üretilir. Gelişmekte olan embriyo bir yumurtaya benzetilirse, AFP bu yumurtanın beyaz kısmını oluşturmaktadır. Bebeklerin doğumuyla birlikte vücutlarındaki AFP miktarı önce hızlı bir şekilde artar, daha sonra ise bu miktar hızlı bir şekilde düşer. Dolayısıyla da normal insanlarda AFP değerinin düşük seviyelerde olduğu söylenebilir.

Bebeklerin gelişiminin sağlıklı olarak devam ettiğinin anlaşılması için yapılan bazı testlerde AFP değeri incelenir. Bebeğin karaciğeri tarafından üretilen bu protein annenin kanına da geçer. Anne kanı alınarak yapılan ve kromozom sebepli bir sorun olup olmadığını anlamak için yapılan tarama testlerinde AFP seviyesine bakılır.

Sağlıklı insanlarda düşük seviyelerde olan Alfa Fetoprotein (AFP), farklı nedenlerden dolayı vücutta daha yüksek düzeylere çıkabilir. Hepatit ve siroz gibi önemli karaciğer rahatsızlıkları, AFP değerinin yükselmesine neden olan bilinen sebeplerdendir. Bunun haricinde ise bazı tümör türlerinin AFP seviyesini ciddi şekilde arttırdığını söylemek yanlış olmayacaktır. Bundan dolayı da Alfa Fetoprotein (AFP), tümör belirteci olarak kullanılmaktadır.

Alfa Fetoprotein (AFP), hepatoselüler karsinom adı verilen karaciğer kanseri ve bebeklerde görülen hepatoblastom adı verilen karaciğer kanserinde seviyesini arttırır. Bunun haricinde ise testis ve yumurtalık kanseri vakalarının tamamında olmasa da bir bölümünde AFP seviyesinin yükseldiği görülmüştür.

Alfa Fetoprotein (AFP) Testi Neden Yapılır?

AFP, özellikle karaciğer ciğer tümörlerinin teşhisi ya da tedavi sürecinin izlenmesi için kullanılmaktadır. Fakat bunun dışında testis ve yumurtalık kanseri vakalarında da kullanılır. Ancak bu vakaların görüldüğü kişilerin tamamın kanında AFP bulunmaz.

Kanser haricinde karaciğer hastalıkları için de bu test yapılır. Hepatit B ve hepatit C hastalarının izlenmesi amacıyla da çok fazla kullanılan bir testtir.

AFP, sadece kanser tümörleri tarafından değil farklı unsurlar tarafından da vücutta arttırılabilir. Bundan dolayı kanser vakalarında genellikle izleme amacıyla kullanılmaktadır. Tek başına kanser teşhisi yapması mümkün olmamasına karşın farklı testlerle birlikte kullanıldığında etkili sonuçlar verebilmektedir.

Gebelik sürecinde oluşan anomalilerin tespiti için de bu test kullanılır. Bebeğin karaciğeri tarafından üretilen AFP, anne kanına geçer ve buradaki seviyesi tespit edilerek mevcut sorunlar varsa belirlenir.

Alfa Fetoprotein (AFP) Testi Ne Zaman İstenir?

AFP testi, doktorlar tarafından farklı nedenlerden dolayı istenebilir. Bu nedenlerden bazıları şunlardır:

• Yapılan fiziksel muayenede ya da taramada bir takım tümörlerin varlığından şüphelenmeyi gerektirecek bulgular elde edilmişse kanserden şüphelenen doktorlar, AFP testi ister. Bu durum karaciğer kanseri vakalarında çok daha fazla görülürken, diğer kanser türlerinde ise daha azdır.
• Daha önce tespit edilen karaciğer, testis ve yumurtalık kanseri vakalarının izlenmesi için bu test uygulanır. Fakat söz konusu test yapıldığında kanda AFP yoksa test tekrarlanmaz. AFP tespit edilirse, düzeyindeki değişimlerin fark edilmesi için periyodik olarak doktor tarafından istenebilir.
• Kronik hepatit ve siroz hastalarını takip etmek için kullanılır.
• Gebelikte yapılan rutin kontroller esnasındaki taramalarda kullanılır.

Alfa Fetoprotein (AFP) Testi Nasıl Yapılır?

Bu test, kanın tahlili edilmesiyle yapıldığından dolayı damar yolundan alınan kan ile yapılır. Bunun için sağlık personeli kolun üst tarafına önce bir turnike yapar. Daha sonra ise iğne ile kan alınacak olan bölge antiseptik bezle temizlenir. İğne ile alınan kan, tüpe aktarılır ve laboratuvara gönderilir.

Alfa Fetoprotein (AFP) Testi Öncesi Yapılması Gereken Hazırlıklar

Bu testten önce kişiler durumlarını tam olarak doktora aktarmalıdır. Kullanılan ilaçlar, gebelik durumları ve benzerleri mutlaka söylenmelidir. Söz konusu durumlar AFP seviyesini etkileyebilir. Özellikle gebelikte fetüs tarafından üretilen AFP, anne kanına da geçer ve bundan dolayı normal insanlara göre çok daha yüksek seviyelerde olabilir.

Alfa Fetoprotein (AFP) Normal Değerleri Nedir?

AFP, erkeklerde ve gebe olmayan kadınlarda ya hiç yoktur ya da çok düşük seviyelerdedir. Gebe olan kadınların kanındaki AFP düzeyinin yüksek olması ise son derece normaldir. Normal AFP seviyeleri şu şekildedir:

Gebe olmayan kadınlarda ve erkeklerde 40 ng/mL veya 40 mcg/L seviyesinin altında olmalıdır. Bu seviyenin üstü, yüksek kabul edilir.

Gebe olan kadınlarda yapılan tarama testlerinde 2,5 MoM altındaki değerler negatif olarak kabul edilirken bu değerin üstü pozitif olarak kabul edilir.

AFP Yüksekliği Neden Olur?

Alfa Fetoprotein (AFP) seviyesi ile kanser arasındaki ilişkiden dolayı, bu testin sonuçları öncelikle kanser riski bakımından incelenir. Fakat burada kesinlik olmadığının bilinmesi gerekir. Yapılan testte Alfa Fetoprotein (AFP) yüksekliği söz konusuysa bunun nedenleri şunlar olabilir:

• Karaciğer, testis ve yumurtalık kanserleri, AFP yüksekliğine neden olabilir. Fakat burada bir kesinlik durumu yoktur. Yani bütün karaciğer, yumurtalık ve testis kanseri vakalarında AFP artışı izlenmez.
• Mide, kolon, bağırsak, lenfoma ve meme kanserleri de AFP seviyesinin yükselmesine neden olur. Fakat aynı durum burada da geçerlidir ve kesinlik durumu söz konusu değildir.
• Kanser tedavisinin izlenmesinde kullanıldığında AFP seviyesinin artması, olumsuza gidişin işaretidir. Tedavinin olumlu cevap alması, AFP seviyesinin azalmasını ve normal insanlardaki seviyeye dönmesini gerektirmektedir.
• Karaciğer hastalıkları AFP seviyesinin artmasına neden olur.

Alfa Fetoprotein (AFP) seviyesiyle ilgili kesin olmayan fakat genel olarak gözlemlenen önemli bir durum vardır. Karaciğer hastalıklarına bağlı olarak AFP seviyesi genellikle 500 ng/mL’nin altındadır. Fakat karaciğer kanseri vakalarında bu rakam 500 ng/mL’nin üzerindedir.

Gebelerde AFP yüksekliğinin görülmesi ise farklı şekilde yorumlanır. Kendi normal değerlerinden daha yüksek bir seviye söz konusu ise şu durumlar buna neden olmuş olabilir:

• Nöral tüp defekti
• Düşük riski
• Çoklu gebelik
• Karın duvar defekti

Anne kanından alınan örnekteki AFP miktarı yüksek seviyede çıkarsa, doktorlar bu defa anne onayını alarak amniyon sıvısından örnek alır ve buradaki AFP değerleri incelenir. Nöral tip defektinin anlaşılması için yapılan bu işlem, risk grubundaki kişilere de önerilir. Riskli olan kişiler şunlardır:

• 35 yaşın üzerindeki gebelikler
• Şeker hastalığı nedeniyle insülin kullananlar
• Hamilelikte farklı nedenlerden dolayı ilaç kullanmak zorunda kalanlar
• Ailesinde doğumsal kusuru olanlar

Alfa Fetoprotein (AFP) Düşüklüğü

Normal insanlarda bu değerin düşük olması herhangi bir sorun teşkil etmez iken gebe olan kadınlarda ise durum biraz farklıdır. Gebelerdeki AFP düşüklüğü şunlardan meydana gelmiş olabilir:

• Düşük (Bebeğin ölümü)
• Down sendromu
• Edwards sendromu
• Fetal distres (bebeğin anne karnında zor durumda olması)

Merak ettiğiniz noktaları ve eklemek istediklerinizi konu altında bulunan yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.

Bu makale, bir doktor tarafından yazılmış ve profesyonelce incelenmiştir. Sağlık ve tıp alanında genel bilgilendirme amacı taşır ancak kişisel tıbbi önerilerin yerine geçmez. Özel sağlık durumlarınızı değerlendirmek ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi almak için lütfen bir sağlık kuruluşuna başvurun. Profesyonel sağlık ekibimizi incelemek ve editöryal sürecimiz hakkında bilgi sahibi olmak için tıklayınız.