RBC’nin açılımı “red blood cell”, yani Türkçe olarak kırmızı kan hücresidir. Eritrosit veya alyuvar da denebilir. Alyuvarlar kırmızı renkte demir içeren hemoglobinlerden meydana gelir. Hemoglobinler bir tür proteindir. Hemoglobinler ve buna bağlı olarak alyuvarlar kana kırmızı rengini verirler. Bunların kişinin kanındaki miktarı tam kan sayımı ile ortaya çıkarılır.
Alyuvarlar vücutta oldukça önemli bir yer teşkil ederler. Hücrelerin olması gerektiği gibi çalışabilmesi için oksijen ve glikoza gerek duyulur. Solunum sırasında alınan oksijeni hücreler işler ve karbondioksit olarak geri verirler. Vücudun neredeyse tüm dokularına oksijen alyuvar adı verilen kan hücreleri ile taşınır. Derinin en üst tabakası olan epidermis hariç tüm dokuların oksijenle beslenmesi alyuvarların görevidir. Buralara ulaşıp işlenen oksijen daha sonra karbondioksit olarak dışarı atılır. Bu taşımadan da alyuvarlar sorumludur.
Kandaki alyuvarların çeşitli sebeplerle artması ya da azalması vücutta çeşitli sorunlara yol açar. Güçsüzlük, nefes darlığı, ağrı, tansiyon yükselmesi gibi problemler ortaya çıkar. Sağlıklı bir bireyin alyuvar sayısı saptanmıştır. Yüksekliği ve düşüklüğü çözülmesi gereken bir problemdir.
RBC Düşüklüğü
RBC düşüklüğü kandaki alyuvar sayısının olması gerekenden az olmasıdır. Eritrositopeni olarak da tanımlanabilir. Bu durum pek çok nedenden kaynaklanabilir. Kadınların gebelik döneminde alyuvar sayısında düşüklük yaşanabilir. Çok faza sıvı tüketmek, dengeli beslenmemek, B6 ve B12 vitamini eksikliği, folik asit, bakır ve demir eksikliği alyuvar sayısında azalmaya neden olur.
Kemik iliği ile ilgili sorunlar RBC düşüklüğüne yol açabilir. Kemik iliği kan hücrelerinin üretiminden sorumlu bir dokudur. Burada bir hastalık oluşması veya hasar görmesi alyuvar sayısını düşürür. Anemi, Myelodisplastik sendrom, hemoglobinlerin atılması sorunu, lösemi ve bazı lenfoma türleri alyuvar sayısının düşmesinde etkili olur. Bunun yanında kan kaybı, damar hasarı, metabolik bozukluklar gibi birçok sebep düşüklüğe yol açabilir. Bazı ilaçlar ve tedaviler de alyuvar sayısını düşürür. Kemoterapi, bazı epilepsi, enfeksiyon ve kalp ilaçları geçici düşüklüklere neden olabilir.
Alyuvar sayısını düştüğünde geçmeyen yorgunluk, güçsüzlük, baş dönmesi, nefes almada güçlük, cildin cansız görünmesi, göğüs ağrısı, el ve ayak uçlarında soğuma gibi belirtiler ortaya çıkar.
RBC Yüksekliği
RBC yüksekliği kandaki alyuvar sayısının gerekenden fazla olmasıdır. Bu duruma eritrositoz da denir. Pek çok problem alyuvar sayısının artmasına çeşitli hastalıklar ya da zararlı alışkanlıklar neden olabilir.
Böbrek kanseri ve kan kanseri bu soruna yol açabilir. Çeşitli kalp hastalıkları, akciğerdeki hastalıklar, su ihtiyacının karşılanamaması veya su kaybı sonucu vücudun susuz kalması benzer sonuçlar doğurabilir. Aşırı kan hücresi üretimi, dokulardaki oksijenin azalması, çok fazla kan nakli yapılması gibi durumlar da alyuvar sayısını arttırabilir. Aşırı veya uzun süre sigara alışkanlığı olan kişilerde akciğerin kötü etkilenmesi ve dokulara yeterince oksijen ulaşmaması sonucunda alyuvar yüksekliği oluşabilir. Bazı sporcuların kullandığı doping ilaçları eritropoetin içerir. Bu madde normalde böbreklerde üretilen bir hormondur ve kan hücresi üretimini arttırır. Takviye olarak kullanıldığında RBC yüksekliği oluşabilir. Aynı şekilde steroid, kortizon gibi maddeler içeren ilaç veya takviyeler de benzer bir soruna yol açabilir.
RBC artışı yaşayan hastalarda baş, eklem ve göğüs ağrıları, halsizlik, yüksek tansiyon, ciltte kaşıntı ve hassasiyet, uyku problemleri gibi birçok belirti ortaya çıkabilir.
RBC Normal Değerleri
RBC yani kandaki alyuvar sayısının tek bir normal değeri yoktur. Cinsiyete, yaşa ve belirli dönemlere göre normal denebilecek değerler değişir. Kadınların gebelik döneminde diğer zamanlardan daha düşük alyuvar sayısı gözlenir. Bu durum geçici ve normaldir. Diğer zamanlarda kadınların normal RBC değeri 4,2- 5,4 milyon hücre/ mikro litre aralığındadır.
Hamilelik döneminde ise normal kabul edilen değerler bundan biraz daha düşük olabilir. Fakat aşırı bir fark olduğunda bir sorun olarak kabul edilir. Erkekler için normal RBC değeri ise 4,7- 6,1 milyon hücre/ mikro litre aralığında seyreder. Fakat bu değerler yetişkinlikler için normal kabul edilir. Bebeklerde ve çocuklarda farklı normal değerler görülür. Yeni doğmuş bebeklerde olması gereken RBC miktarı 4,8- 7,2 milyon hücre\ mikro litre aralığındadır. Bu değer çocuklarda 4,6- 4,8 milyon hücre\ mikro litre arasındadır.
Kişinin kan hücrelerinin değerleri tam kan sayımı ile ortaya çıkarılır. Çeşitli sebeplerle bu değerlerin normalin üstüne çıkması ya da altına düşmesi çeşitli problemler oluşturur ve bir sağlık sorununun habercisi olabilir.
RBC Testi Nasıl Yapılır?
RBC testi kandaki alyuvar sayısının ölçüldüğü testtir. Genellikle tam kan sayımı testinin bir parçası olarak yapılır. Bunun yanında birçok hastalığın teşhisinde kullanılan önemli bir yöntemdir. Tam kan sayımı testi hemogram olarak da bilinir. Kanın içinde bulunan oksijen taşımakla görevli hücreler (kırmızı kan hücreleri), iltihap durumunda artan hücreler (beyaz kan hücreleri) ve pıhtılaşma hücreleri (trombosit) bulunur. Bu temel hücrelerin dışında metabolik atıklar, hormon ve enzimler gibi birçok bileşen vardır. Test ile bunlar değerlendirilir.
Test hastadan alınan bir miktar kan örneği ile gerçekleştirilir. Genellikle koldaki damarlardan bir enjektör kan örneği alınır. Bu örnek laboratuvar ortamında incelenir. Bu incelemede WBC yani lökositler, RBC yani alyuvarlar, PLT yani trombositler sayılır ve başka hesaplamalar da yapılır. Bu sayılan kan bileşenleri normal olarak saptanan değerlerle karşılaştırılır. Bu değerler yaşa, cinsiyete, gebelik durumuna göre değişiklik gösterir. Bebeklerde, çocuklarda ve yetişkinlerde farklı aralıklar normal kabul edilir. Tam kan sayımı kansızlık, enfeksiyon, lösemi, kanama sorunları gibi hastalıkların teşhisinde önemli bir yere sahiptir.
RBC Testi Neden Yapılır?
RBC yani kırmızı kan hücrelerinin sayısı normal sayılan değer aralığında değilse bir soruna işaret eder. Vücutta anormal belirtiler gelişir ve çoğu zaman bazı hastalıklardan kaynaklanır. Hem altında yatan hastalığın teşhis edilebilmesine yardımcı olmak hem de RBC değerindeki anormallikten kaynaklanan sorunları tedavi etmek için teste ihtiyaç vardır. Kandaki RBC değeri tam kan sayımı testi ile belirlenir.
Tam kan sayımında sadece kırmızı kan hücrelerinin sayısına bakılmaz. Kanın birçok bileşeninin durumu incelenebilir. Beyaz kan hücrelerinin değerlendirilmesi ile enfeksiyonlar, pıhtılaşma hücrelerinin değerlendirilmesi ile kanama bozuklukları, kırmızı kan hücrelerinin (RBC) değerlendirilmesi ile de anemi gibi hastalıkların tanısı konulabilir. RBC miktarının ölçülmesi ile yüksek ya da düşük RBC miktarı saptanabilir.
Bu anormallikler vücutta birçok belirti verir ve sağlığı kötü etkiler. Diğer yandan çeşitli hastalıkların da habercisi olabilir. Lösemi, çeşitli kansızlık türleri, böbrek kanseri, bazı kalp ve akciğer hastalıkları ve kan hücresi üretimindeki sıkıntılar bu sorunu ortaya çıkarabilir. Bunlar gibi altta yatabilecek sebebin araştırılması ile bahsedilen hastalıklar teşhis edilebilir.
Merak ettiklerinizi ve eklemek istediklerinizi konu altındaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.
