Oryante Nedir?
Oryante, tıpta yer, zaman ve kişi olmak üzere üç boyutlu farkındalığının bozulup bozulmadığını ifade eden terimdir. Eğer bir hastaya “bu hasta oryante” demek istiyorsak 3 soru sormalıyız. İşte sorular:
- “Şu anda hangi yıldasınız” ya da daha yaşlı hastalar için “hangi mevsimdeyiz” gibi…
- “Şu anda neredesiniz” ya da “bulunduğunuz yer kaçıncı kat” gibi…
- Yanındaki kişiyi tanıyıp tanımadığını sorulabilir en basitinden.
Eğer bu soruların hepsine mantıklı cevaplar veriyorsa o hasta oryantedir. Zaten doktor dizilerinde ya da hastane ortamlarında sıkça duymuşsunuzdur “hasta oryante ve koopere” diye. İlk muayenesi yapılacak bir hasta için kooperasyon ve oryantasyon çok önemlidir. Oryantasyonu bozuk olan hastalar için oryante değil ya da dezoryantasyonu var şeklinde ifadeler kullanabiliriz. Örneğin bazı olumsuz koşullara bağlı olarak deliryum geliştiğinde kişilerin oryantasyonu bozulabilir.
Oryante kelimesinin kökenine indiğimizde ise Fransızca karşımıza çıkmaktadır. Kelime anlamı olarak uyum veya yönelim demektir. Oryantasyon bozukluğu ise uyum ya da yönelim bozukluğu anlamına gelir haliyle. Oryante olmayan bir birey bariz olarak saatin kaç olduğunu, hangi ayda veya yılda olduğunu bilemez. Daha önce başıma gelen olaylardan anlatayım. Örneğin 80 yaşında bir hasta sağlık ocağına gelmişti ve iyi görünmüyordu. Hangi yılda olduğumuzu sordum bilemedi. Hangi mevsimdeyiz dedim ve onu bildi. Ardından şu anda hangi binadasın ve kaçıncı kattasın diye sordum. Binayı ve katı bilemedi. Yani demek istediğim bu tipte bir hasta geldiği zaman ya da primer bakı yapılırken oryante olmayan hastalar kendini çok net bir şekilde belli eder.
Temel olarak bir hastaya oryante diyebilmek için hangi kriterlere bakıldığını anladığınızı düşünüyorum. Bu konuyla ilgili olarak merak ettiklerinizi ve eklemek istediklerinizi alt taraftaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.
(Bu yazı ilk defa 23 Ağustos 2016 tarihinde yazılmıştır. Ardından 4 Aralık 2020 tarihinde güncellenmiştir.)
