HCT (Hematokrit) Nedir? Yüksekliği ve Normal Değeri

HCT (Hematokrit), vücudun işlevlerini normal olarak sürdürebilmesi için damarlarda dolaşan kanın içinde bulunan kırmızı kan hücrelerinin oransal olarak değerini gösteren bir laboratuvar değeridir. Kırmızı kan hücresi ya da alyuvarların sayısı arttıkça vücudun oksijen taşıma kapasitesi artmış demektir. Daha çok oksijen daha güçlü ve dinamik bir vücut anlamına gelir. Aynı zamanda PCV olarak ta bilinir. PCV, paketlenmiş hücre hacmi anlamına gelen “packed cell volume” ifadesinin kısaltılmış halidir.

Kırmızı kan hücreleri kemik iliğinde üretilirler ve buradan damarlar vasıtasıyla tüm vücuda yayılırlar. Her kırmızı kan hücresi vücutta ortalama olarak 120 gün boyunca varlığını sürdürür. Ömrünü tamamlayan alyuvarlar dalak organına gelerek burada parçalanır ve etkisiz hale gelirler. 

Hastaneye bir hastalığınız için gittiğinizde hekimlerinizin sıkça kan tahlilleri istediğine mutlaka şahit olmuşsunuzdur. Peki, HCT değerine bakılarak neler tespit edilebilir?

1. Hastalık riski olup olmadığı
2. Hastalık varsa şiddetli olup olmadığı
3. Cerrahi operasyonlar öncesi risk durumu
4. Kanın vizközitesinin belirlenmesi
5. Kan kaybı olup olmadığı
6. Tedavinin faydalı olup olmadığı

HCT testi sonuçları hangi laboratuvarda çalışıldığından testin yapıldığı gün diyetinize bağlı olacak şekilde onlarca faktörden etkilenir. Uzun süre susuz kalan vücutta HCT değeri artış gösterir. En basitinden kan alım işlemi sırasında aldığınız pozisyon bile bu sonuçların değişmesine sebebiyet verebilir ancak bu değişimlerin minimal düzeylerde olacağını göz ardı etmemek gerekir.

HCT Normal Değeri Kaçtır?

Normal hematokrit değerleri laboratuvarlara ve birçok değişkene bağlı olarak :

1. Erkekler : % 40 ile % 54
2. Kadınlar : % 36 ile % 48
3. Çocuklar : % 30 ile % 43

Tüm bu yaklaşık değerler o gün egzersiz yapılıp yapılmadığına, yükseliğe, mevsime ve hamileliğe bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Gün gün hematokrit değerlerinin nasıl bir çok faktörden etkilendiğini irdeleyen çalışmaya buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

HCT Yüksekliği Nasıl Yorumlanır?

Hematokrit yüksekliği durumu polisitemi olarak ta bilinir ve varlığında  kırmızı kan hücrelerini oran olarak üstün duruma geçer. Vücutta görmede bulanıklık, morarmalar, baş dönmesi, baş ağrısı, yorgunluk, halsizlik, eklem ağrıları ve karın ağrısı şikayetleri ortaya çıkar. Peki HCT yüksekliği hangi hastalıklarda görülür?

1. Trombotik hastalıklar
2. Retinopatik hastalıklar
3. Doğum sonrası depresyon
4. Polisitemia vera
5. Böbrek hastalıkları
6. Nekrotizan pankreatit
7. Uyku apnesi
8. Karaciğer hastalıkları
9. Hipoksi
10. Hipertansiyon
11. Metabolik sendrom
12. İnsülin direnci
13. Kalp hastalıkları
14. Eklempsi
15. Ebola
16. Dang humması
17. Kistik fibrozis
18. Kapiler kaçak sendromu
19. Konjenital adrenal hiperplazi

Tüm bu hastalıkların yanında HCT yüksekliğinin iyi yanları yok mu? Tabi ki var. Bilişsel işlevi artırmasının yanı sıra performans artırması, yaşlanmayı azaltması ve kalp yetmezliğinden ölüm riskini azaltması gibi birçok olumlu etkisi de mevcut.

HCT Düşüklüğü Nasıl Yorumlanır?

Hematokrit düzeylerinde düşüklük olması temel olarak kırmızı kan hücrelerinin yeterli seviyelerde üretilememesine veya hali hazırda var olan kırmızı kan hücrelerinin bir şekilde tahrip edilmesine bağlı olarak ortaya çıkabilir. HCT düşüklüğü durumu bir çeşit anemiye sebebiyet verir.  HCT düşüklüğünün belirtileri arasında ciltte solukluk, göğüste ağrı, baş ağrısı, ekstremite ısılarında azalma ve nefes almada güçlük vardır. Peki, HCT düşüklüğü hangi hastalıklarda görülür?

1. Tip 1 diyabet hastalığı
2. Talasemi
3. Otoimmün hastalıklar
4. Sepsis
5. Diş eti hastalıkları
6. Masif düzeyde kan kayıpları
7. Lösemi
8. Böbrek hastalıkları
9. Enfeksiyonlar
10. Hipotansiyon
11. Hipotermi
12. HIV
13. Hemofili
14. Fibromiyalji
15. Dispne
16. Siroz
17. Serebral palsi
18. Kemik iliği hastalıkları
19. Otizm
20. Artrit
21. Alzheimer hastalığı

Aynı zamanda çifti, atlet,allerjenlere maruziyet, kirli içme sularının tüketilmesi gibi durumlarda hematokrit farkına varamadan azalış gösterir. 

Hematokrit Nasıl Yükseltilir?

Hekiminizin yapmış olduğu testlerde hematokrit değerleriniz düşük çıkmış olabilir ama endişelenmeyin hct değerini yükseltmenin birkaç doğal yolu var.

Erkek olmak, alkol tüketmek, aşırı kilolu olmak, sigaraya maruz kalmak, kirli hava koşullarında yaşamak ve yükseklere çıkmak hct değerlerinde yükseliş eğiliminin görüldüğü durumlardır. 

Ayrıca doğal olarak yapılan yüzme sporu, aerobik egzersizler, tempolu yürüyüşler, dans ve yüksek yoğunluklu egzersizler HCT seviyesini arttırır. Badem, enginar, fasülye, nohut, kuru meyveler, fermante gıdalar, deniz ürünleri, mercimek, nar, erik ve soya çokca bilinen ve HCT seviyelerini artıran besinlerdir. 

C vitamini vücudumuzun demiri emmesine yardımcı olur. Doğal olarak C vitamini içeren sebzeleri ve meyveleri tüketerek HCT miktarında yükselişler beklenebilir.

HCT’yi Artıran İlaçlar Nelerdir?

Bazı hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar yan etki olarak HCT seviyelerinde artışlara sebebiyet verebilir. Dogmatil, hidroksiüre, steroidler, traneksamik asit, polietilen glikol gibi ilaçların tüketilmesi HCT seviyelerinde yükselme görülmesine neden olur. 

Hematokrit Nasıl Düşürülür?

Çeşitli spor eğitimi alan insanlar, maraton koşucuları gibi doğal olarak düşük hematokrit değerlerine sahip bireyler dışında süt, greyfurt, kafein ve kepek tüketimi hct değerini düşürür. 

Hematokriti Azaltan Tıbbi Tedaviler:

• Radyasyon tedavisi
• Travma sonrasında resisütasyon tedavisi
• Kemoterapi
• İmmünoglobülin tedavisi
• Kardiyopulmoner bypass tedavisi
• Flebotomi tedavisi

Hematokriti Düşüren İlaçlar:

1. Aspirin
2. Desmopressin
3. Finasterid
4. Gliserol
5. İboprufen
6. Metformin
7. Misprostol

Lütfen doktorunuza muayene olmadan ilaç kullanımı yapmayınız.

HCT değerinizle ilgili merak ettiklerinizi ve eklemek istediklerinizi konu altındaki yorum bölümüne yazabilirsiniz. Cevap vermekten mutluluk duyacağım.